Vitamin và khoáng chất trong bệnh thận mạn

Bài viết của Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Thùy - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Hầu hết các vitamin và khoáng chất có được từ thực phẩm con người ăn vào. Tuy nhiên, những người có bệnh thận mạn hoặc bệnh thận đã lọc máu thì sẽ bị hạn chế một số nhóm thực phẩm. Do đó, họ không thể có đủ lượng vitamin và khoáng chất cơ thể cần hàng ngày nên cần bổ sung dưới dạng viên uống.

Vitamin và khoáng chất là những chất cơ thể cần để giúp thực hiện những chức năng quan trọng. Vitamin và khoáng chất giúp cơ thể bạn lấy năng lượng từ thực phẩm nạp vào, sửa chữa mô và duy trì sự sống. Trong trường hợp bạn có bệnh thận hoặc đang lọc máu thì có thể vitamin và khoáng chất không đủ với lượng mà cơ thể cần.

Hầu hết các vitamin và khoáng chất có được từ thực phẩm con người ăn vào. Cơ thể không thể tự tổng hợp vitamin và khoáng chất. Người có thận khỏe mạnh có thể ăn đa dạng các nhóm thực phẩm (thịt, ngũ cốc, trái cây, rau củ và các sản phẩm từ sữa) nên sẽ cung cấp đủ lượng vitamin và khoáng chất cơ thể cần. Tuy nhiên, những người có bệnh thận mạn hoặc bệnh thận đã lọc máu thì sẽ bị hạn chế một số nhóm thực phẩm. Do đó, họ không thể có đủ lượng vitamin và khoáng chất cơ thể cần hàng ngày nên cần bổ sung dưới dạng viên uống.

Bệnh thận mạn làm thay đổi nhu cầu về các chất dinh dưỡng của cơ thể. Lý do là vì:

• Các chất thải được sản sinh bị ứ đọng trong cơ thể hàng ngày đã làm thay đổi cách mà cơ thể sử dụng vitamin và khoáng chất.
• Thuốc điều trị bệnh thận mạn cũng ảnh hưởng việc sử dụng vitamin và khoáng chất của cơ thể.
• Một số loại vitamin bị mất qua quá trình lọc máu nếu bạn đã được điều trị lọc máu.
• Tuân thủ chế độ dinh dưỡng cho người bệnh thận mạn cũng sẽ làm bỏ qua một số vitamin và khoáng chất có trong thực phẩm.
• Có những ngày ăn không thấy ngon nên ăn ít cũng ảnh hưởng lượng vitamin và khoáng chất được hấp thu.

Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và những yếu tố khác mà bác sĩ sẽ khuyến cáo người bệnh thận mạn bổ sung những loại thực phẩm sau:

• B Complex: B complex vitamins thường kết hợp 1 nhóm vitamin, nhưng từng loại có chức năng khác nhau:
  • Một trong những chức năng quan trọng của vitamin B6, B12 và folic acid là kết hợp với sắt giúp ngăn ngừa thiếu máu (thiếu hồng cầu). Hồng cầu giúp mang oxy từ phổi đến các mô trong cơ thể.
  • Một nhóm các vitamin B gồm thiamine, riboflavin, pantothenic acid và niacin giúp chuyển hóa thức ăn thành năng lượng mà cơ thể cần.
• Sắt: Nếu bạn đang được dùng thuốc điều trị thiếu máu do suy thận thì sẽ được chỉ định dùng sắt dạng viên hoặc truyền tĩnh mạch. Tuy nhiên, không nên tự ý dùng nếu bác sĩ không kê toa.
• Vitamin C: Vitamin C được dùng để giúp các mô cơ thể khỏe mạnh. Nó cũng giúp lành vết thương và vết bầm nhanh hơn, đồng thời ngăn ngừa nhiễm trùng. Bạn cần bác sĩ kê toa nếu có chỉ định.
• Vitamin D: Vitamin D quan trọng trong duy trì sức khỏe xương. Có nhiều loại vitamin D. Bạn có thể dùng vitamin D dạng viên hoặc tiêm trong khi lọc máu nếu đã được điều trị lọc máu. Cũng cần bác sĩ kê toa nếu có chỉ định.
• Calcium: Calcium cùng với vitamin D giúp duy trì sức khỏe xương. Bạn cần dùng đúng liều lượng bác sĩ khuyến cáo. Dùng quá nhiều calci làm calci kết hợp với phosphorus và lắng đọng ở tim, mạch máu, phổi và những mô khác, gây các bệnh liên quan do lắng đọng calci. Nếu bạn dùng chất kết nối phosphorus có chứa calci để làm giảm phosphorus thì sẽ có nguy cơ tăng calci máu nên cũng cần bác sĩ theo dõi việc sử dụng.

Người mắc bệnh thận mạn cần tránh những vitamin như: Vitamins A, E and K. Những vitamin này tích tụ có thể gây hại cho cơ thể nếu dùng quá mức cho phép. Theo thời gian, chúng có thể gây hoa mắt, choáng váng, buồn nôn và thậm chí tử vong. Người mắc bệnh thận mạn chỉ dùng nhóm vitamin này nếu bác sĩ chỉ định. Cũng có một số khuyến cáo về vitamin C, nếu dùng liều cao có thể tạo ra oxalate ở bệnh thận mạn. Oxalate ứ đọng trong cơ thể, lắng đọng ở xương và các mô khác sẽ gây đau và các vấn đề khác theo thời gian.

Người có bệnh thận mạn và người lọc máu nên tránh dùng thảo dược và các thuốc bổ sung không kê toa. Chúng có thể gây ra những tương tác không mong muốn với những thuốc được kê toa hoặc tác dụng phụ khác. Luôn thảo luận với bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi muốn dùng loại dược thảo nào, thuốc không kê toa hoặc thực phẩm bổ sung.

Trường hợp bệnh nhân ghép thận thì cần liên hệ với bác sĩ ghép và chuyên viên tiết chế dinh dưỡng thận để biết được những loại thảo dược và thực phẩm chức năng nào an toàn nên sử dụng.

Phát hiện bệnh thận mạn sớm có vai trò quan trọng trong kết quả điều trị và chẩn đoán.

Nguồn tham khảo: Kidney.org