Viêm toàn bộ đại tràng là gì?

Bài viết của Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Viêm toàn bộ đại tràng là tình trạng viêm toàn bộ khung đại tràng. Viêm toàn bộ đại tràng nguyên nhân phổ biến nhất là do viêm loét đại tràng (UC), cũng có thể do nhiễm trùng C. difficile, hoặc do các rối loạn viêm như viêm khớp dạng thấp (RA).

Viêm loét đại tràng là một tình trạng mãn tính ảnh hưởng đến niêm mạc của ruột già hoặc ruột kết, do tình trạng viêm dẫn đến loét hoặc lở loét trong ruột kết. Trong bệnh viêm toàn bộ đại tràng, tình trạng viêm và loét đã lan rộng để bao phủ toàn bộ ruột kết.

Các loại viêm loét đại tràng khác bao gồm:

• Viêm proctosigmoid, trong đó trực tràng và một phần đại tràng chậu hông của bạn được gọi là đại tràng sigma bị viêm và loét.
• Proctitis, viêm trực tràng, chỉ ảnh hưởng đến trực tràng của bạn
• Viêm loét đại tràng bên trái, hoặc xa, trong đó tình trạng viêm kéo dài từ trực tràng đến một đường cong của đại tràng gần lá lách của bạn, ở bên trái của cơ thể.

Viêm loét đại tràng gây ra các triệu chứng có thể khó chịu hoặc đau đớn. Càng nhiều vị trí đại tràng bị ảnh hưởng, các triệu chứng của bạn thường càng tồi tệ hơn. Vì viêm toàn bộ đại tràng ảnh hưởng đến toàn bộ ruột kết của bạn, các triệu chứng của nó có thể tồi tệ hơn các triệu chứng của các dạng viêm loét đại tràng khác.

Các triệu chứng phổ biến ở mức độ nhẹ và trung bình của viêm toàn bộ đại tràng bao gồm:

• Cảm thấy kiệt sức
• Giảm cân bất thường (không tập thể dục hoặc ăn kiêng nhiều hơn)
• Đau và co thắt ở vùng bụng và bụng của bạn
• Cảm giác muốn đi tiêu mạnh mẽ, thường xuyên, nhưng không phải lúc nào cũng có thể kiểm soát được việc đi tiêu

Khi bệnh viêm toàn bộ đại tràng trở nên tồi tệ hơn, có thể sẽ có các triệu chứng nghiêm trọng hơn như:

• Đau và chảy máu từ trực tràng và vùng hậu môn
• Sốt không rõ nguyên nhân
• Tiêu chảy ra máu
• Tiêu chảy đầy mủ

Một số triệu chứng này có thể không nhất thiết là kết quả của bệnh viêm toàn bộ đại tràng. Đau, chuột rút và nhu cầu tống chất thải mạnh mẽ có thể do đầy hơi, chướng bụng hoặc ngộ độc thực phẩm. Trong những trường hợp này, các triệu chứng sẽ hết sau một thời gian ngắn khó chịu.

Nhưng nếu bạn có các triệu chứng sau, bạn nên đến gặp bác sĩ ngay lập tức:

• Tiêu chảy ra máu hoặc mủ
• Sốt
• Tiêu chảy kéo dài hơn hai ngày mà không đáp ứng với thuốc
• Đi nhiều phân lỏng trong 24 giờ
• Đau dữ dội ở bụng hoặc trực tràng

Người ta không biết chính xác điều gì gây ra viêm toàn bộ đại tràng hoặc các dạng viêm loét đại tràng khác. Cũng như các bệnh viêm ruột khác (IBDs), viêm toàn bộ đại tràng có thể do gen của bạn gây ra. Một giả thuyết cho rằng các gen được cho là gây ra bệnh Crohn, một loại IBD khác, cũng có thể gây ra viêm loét đại tràng.

Quỹ Crohn’s & Colitis của Mỹ lưu ý rằng có nghiên cứu về cách thức di truyền có thể gây ra viêm loét đại tràng và các IBD khác. Nghiên cứu này bao gồm cách gen tương tác với vi khuẩn trong đường tiêu hóa. Người ta cho rằng hệ thống miễn dịch có thể nhắm mục tiêu nhầm vào ruột kết trong khi tấn công vi khuẩn hoặc virus gây nhiễm trùng trong ruột kết. Điều này có thể gây viêm và tổn thương ruột kết, có thể dẫn đến loét. Nó cũng có thể khiến cơ thể khó hấp thụ một số chất dinh dưỡng nhất định.

Môi trường có thể đóng một vai trò nào đó. Dùng một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc chống viêm không steroid hoặc thuốc kháng sinh, có thể làm tăng nguy cơ. Chế độ ăn nhiều chất béo cũng có thể là một yếu tố.

Trong một số trường hợp, nếu người bệnh không được điều trị các dạng viêm loét đại tràng nhẹ hoặc trung bình, tình trạng có thể trở nên tồi tệ hơn và trở thành một trường hợp viêm toàn bộ đại tràng.

Một số người tin rằng căng thẳng và lo lắng có thể dẫn đến viêm loét đại tràng và viêm toàn bộ đại tràng. Căng thẳng và lo lắng có thể kích hoạt các vết loét và gây ra đau đớn và khó chịu, nhưng những yếu tố này không thực sự gây ra viêm túi thừa hoặc các bệnh IBD khác.

Bác sĩ có thể muốn khám sức khỏe để biết được sức khỏe tổng thể của người bệnh. Sau đó, họ có thể yêu cầu lấy mẫu phân hoặc làm xét nghiệm máu để loại trừ các nguyên nhân khác gây ra các triệu chứng của người bệnh, chẳng hạn như nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus.

Bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện nội soi. Trong thủ thuật này, bác sĩ sẽ chèn một ống dài, mỏng có đèn và camera ở đầu vào hậu môn, trực tràng và ruột kết mục đích kiểm tra niêm mạc ruột già để tìm vết loét cũng như bất kỳ mô bất thường nào khác.

Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể lấy một mẫu mô từ ruột kết để kiểm tra xem có bất kỳ bệnh nhiễm trùng hoặc bệnh nào khác không. Đây được gọi là sinh thiết.

Nội soi giúp bác sĩ tìm và loại bỏ bất kỳ polyp nào có thể có trong ruột kết. Có thể cần lấy mẫu mô và cắt bỏ polyp nếu bác sĩ tin rằng mô trong ruột kết của bạn có thể là ung thư.

Phương pháp điều trị viêm toàn bộ đại tràng và các dạng viêm loét đại tràng khác tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vết loét trong ruột kết của bạn. Việc điều trị cũng có thể khác nhau nếu bạn mắc bất kỳ bệnh lý tiềm ẩn nào gây ra viêm toàn bộ đại tràng hoặc nếu bệnh viêm toàn bộ đại tràng không được điều trị đã gây ra tình trạng nghiêm trọng hơn.

Điều trị bằng thuốc

Các phương pháp điều trị phổ biến nhất cho bệnh viêm toàn bộ đại tràng và các dạng viêm loét đại tràng khác là thuốc chống viêm. Bao gồm các loại thuốc như 5-aminosalicylat uống (5-ASA) và corticosteroid.

Có thể dùng prednisone, dưới dạng tiêm hoặc dưới dạng thuốc đạn đặt trực tràng. Những loại điều trị này có thể có tác dụng phụ, bao gồm:

• Buồn nôn
• Ợ nóng
• Tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường
• Tăng nguy cơ huyết áp cao
• Loãng xương
• Tăng cân

Thuốc ức chế hệ thống miễn dịch cũng là phương pháp điều trị phổ biến cho bệnh viêm toàn bộ đại tràng và viêm loét đại tràng. Những chất này giúp giữ cho hệ thống miễn dịch của bạn không tấn công ruột kết để giảm viêm. Thuốc ức chế hệ thống miễn dịch đối với bệnh viêm toàn bộ đại tràng bao gồm:

• Azathioprine (Imuran)
• Adalimumab (Humira)
• Vedolizumab (Entyvio)
• Tofacitnib (Xeljanz)

Chúng có thể có các tác dụng phụ nghiêm trọng, chẳng hạn như nhiễm trùng và tăng nguy cơ ung thư. Bạn cũng có thể cần theo dõi bác sĩ thường xuyên để đảm bảo rằng phương pháp điều trị đang hoạt động.

Phẫu thuật

Trong những trường hợp rất nghiêm trọng, bác sĩ phẫu thuật có thể cắt bỏ ruột kết của bệnh nhân. Bác sĩ phẫu thuật sẽ tạo một con đường mới để chất thải trong cơ thể thoát ra ngoài cơ thể.

Phẫu thuật thường chỉ là biện pháp cuối cùng. Hầu hết mọi người bị viêm loét đại tràng thông qua sự kết hợp của thay đổi lối sống và thuốc có thể giúp giảm triệu chứng đáng kể.

Thay đổi lối sống

Thay đổi lối sống có thể giúp giảm các triệu chứng của viêm toàn bộ đại tràng, tránh các tác nhân gây bệnh và đảm bảo cơ thể đủ chất dinh dưỡng

Các loại thực phẩm cần tránh:

• Ăn ít sữa hơn.
• Tránh đồ uống có ga.
• Giảm lượng chất xơ không hòa tan.
• Tránh đồ uống có chứa caffeine như cà phê và rượu.
• Uống nhiều nước mỗi ngày
• Uống vitamin tổng hợp.

Kết luận

Không có cách chữa trị cho bất kỳ dạng viêm loét đại tràng nào ngoài phẫu thuật cắt bỏ ruột kết. Viêm toàn bộ đại tràng và các dạng viêm loét đại tràng khác là tình trạng mãn tính, mặc dù hầu hết mọi người đều trải qua các triệu chứng ở mức cao và thấp.

Các đợt bùng phát trong viêm toàn bộ đại tràng có thể nghiêm trọng hơn so với các dạng viêm loét đại tràng khác, vì nhiều đại tràng bị ảnh hưởng hơn trong bệnh viêm toàn bộ đại tràng.

Nếu viêm loét đại tràng không được điều trị, các biến chứng tiềm ẩn bao gồm:

• Ung thư đại trực tràng
• Thủng đường tiêu hóa hoặc một lỗ trong ruột kết
• Megacolon – phình đại tràng nhiễm độc

Có thể cải thiện triệu chứng và giảm các biến chứng bằng cách tuân theo kế hoạch điều trị, tránh các tác nhân có thể gây ra bệnh và đi khám thường xuyên.

Tài liệu tham khảo

• Langan RC, et al. (2007). Ulcerative colitis: diagnosis and treatment.
  aafp.org/afp/2007/1101/p1323.html
• Mayo Clinic Staff. (2014). Colonoscopy.
  mayoclinic.org/tests-procedures/colonoscopy/basics/definition/prc-20013624
• Mayo Clinic Staff. (2014). Crohn’s disease.
  mayoclinic.org/diseases-conditions/crohns-disease/basics/definition/con-20032061
• Mayo Clinic Staff. (2014). Ulcerative colitis.
  mayoclinic.org/diseases-conditions/ulcerative-colitis/basics/definition/con-20043763
• Mayo Clinic Staff. (2015). Inflammatory bowel disease.
  mayoclinic.org/diseases-conditions/inflammatory-bowel-disease/basics/definition/con-20034908
• Ulcerative colitis. (2014).
  niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/ulcerative-colitis
• Ulcerative colitis: treatment. (2016).
  nhs.uk/Conditions/Ulcerative-colitis/Pages/Treatment.aspx