Vì sao trẻ em tiêu hóa kém?

Hệ tiêu hoá của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ chưa được phát triển hoàn thiện nên rất dễ bị ảnh hưởng. Tiêu hoá kém ở trẻ có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ cũng như các bệnh lý kèm theo. Bài viết này sẽ cung cấp thêm thông tin về nguyên nhân gây nên tình trạng trẻ tiêu hoá kém và một vài biện pháp khắc phục.

Tiêu hóa kém hay còn gọi là hấp thu chất dinh dưỡng kém. Hiểu 1 cách đơn giản, tiêu hóa kém là tình trạng nguồn thức ăn từ bên ngoài được đưa vào cơ thể có đầy đủ các loại dưỡng chất cần thiết, nhưng trẻ lại không hấp thụ được, dẫn đến thiếu hụt chất dinh dưỡng, sức khỏe giảm sút, dễ mắc bệnh...

Quá trình tiêu hoá thức ăn được diễn ra theo tuần tự nhất định. Thức ăn sau khi nạp vào cơ thể sẽ sản xuất các chất dinh dưỡng. Các chất dinh dưỡng sau khi được sản xuất thì sẽ tiếp tục được ruột non hấp thu và sau đó vận chuyển đến máu, cơ quan và các mô nhằm giúp cơ thể phát triển và duy trì sức mạnh.

Hầu hết các chất dinh dưỡng từ thực phẩm khi cung cấp cho cơ thể đều dễ dàng được hấp thu thông qua các hoạt động cơ học như: Cắn, nhai, nghiền, nhào trộn ...và các hoạt động biến đổi hoá học như: Thuỷ phân enzyme trong dạ dày, tuyến tụy, bài tiết dịch mật đi tới ruột non... Mặc dù quy trình tiêu hóa thức ăn được thiết lập rất hợp lý và chặt chẽ nhưng vẫn có thể xuất hiện một vài chất dinh dưỡng khó hấp thụ như: Protein, lipid...

Trẻ em tiêu hóa kém là tình trạng không hiếm gặp mà còn xuất hiện khá phổ biến. Nguyên nhân gây nên tình trạng kém tiêu hoá ở trẻ có thể được bắt nguồn từ:

• Thời điểm cho trẻ ăn bổ sung chưa hợp lý: Ăn bổ sung quá sớm khiến hệ tiêu hoá của trẻ dễ bị tổn thương gây nên tình trạng kém tiêu hoá hoặc rối loạn tiêu hoá. Nguyên do là bởi trẻ ở giai đoạn này hệ tiêu hoá chưa phát triển toàn diện, việc hấp thụ chất dinh dưỡng từ thực phẩm có thể khiến cho hệ tiêu hoá của trẻ làm việc quá mức và gây nên tổn thương.
• Trẻ ăn uống không hợp vệ sinh: Quá trình hoạt động của các cơ quan, tế bào, mô ... trong cơ thể trẻ em không hoàn toàn hết công suất như người trưởng thành. Vì vậy, khả năng hấp thụ và tiêu hoá thức ăn cũng có sự khác biệt với người trưởng thành. Việc trẻ thường xuyên sử dụng các loại thực phẩm không hợp vệ sinh có thể làm cho hệ tiêu hoá bị yếu. Các dấu hiệu như đau bụng, tiêu chảy, nhiễm khuẩn đường ruột... đều khiến cho hệ tiêu hoá của trẻ kém đi và khả năng tiêu hóa thức ăn chuyển thành chất dinh dưỡng cho cơ thể bị bạn chế.

• Biến chứng của quá trình điều trị bệnh lý liên quan đến hệ tiêu hoá: Việc sử dụng một số loại thuốc để điều trị bệnh có thể sẽ ảnh hưởng đến hệ tiêu hoá hoặc hệ vi sinh đường ruột của trẻ. Đặc biệt là các loại bệnh có liên quan trực tiếp đến hệ tiêu hoá.
• Thói quen ăn uống không điều độ làm cho hệ tiêu hóa yếu: Trẻ thường xuyên bỏ bữa hoặc ăn quá mức so với nhu cầu bình thường đều ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tiêu hoá. Tất cả những trường hợp trên đều làm cho hệ tiêu hoá bị tổn thương, từ đó dễ dạng bị viêm nhiễm, giảm năng suất hoạt động và ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng vào trong cơ thể.
• Sử dụng thuốc kháng sinh sẽ tiêu diệt các vi khuẩn có hại và virus có hại, tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc giết chết vi khuẩn có lợi của đường ruột trong cơ thể trẻ. Khi có sự mất cân bằng vi sinh vật trong ruột sẽ gây nên rối loạn tiêu hoá, hấp thu chất dinh dưỡng kém.

Tiêu hoá kém mặc dù gây ra những ảnh hưởng tới quá trình hấp thụ dinh dưỡng của trẻ, tuy nhiên, vấn đề này nếu được can thiệp kịp thời sẽ không gây nguy hiểm nặng nề. Trong nhiều trường hợp, tiêu hóa kém ở trẻ có thể là dấu hiệu chứng tỏ trẻ đang mắc phải bệnh lý nào khác.

Vấn đề tiêu hoá ở trẻ em hiện nay khá phổ biến. Khi cơ thể không được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng khiến cho sức khoẻ yếu, thân hình gầy gò, thiếu sức sống, sức đề kháng kém...và trẻ dễ bị mắc bệnh hơn.

Dấu hiệu nhận biết tình trạng tiêu hoá kém ở trẻ:

• Trẻ đi đại tiểu tiện phân lỏng, nhiều nước, đôi khi có lổn nhổn các hạt thức ăn chưa được tiêu hoá hết - đi phân sống, có mùi tanh. Khi cha mẹ quan sát bồn cầu sau khi trẻ đi đại tiểu tiện có thấy váng nổi trên mặt nước do mỡ không được hấp thu trong phân.
• Trẻ biếng ăn, chậm lớn hoặc suy dinh dưỡng, chiều cao kém phát triển.
• Trẻ còn có các dấu hiệu như đau bụng, chướng bụng, đầy hơi hoặc sôi bụng.
• Trẻ không thèm ăn và khẩu vị cũng giảm nên sẽ ăn ít hơn rất nhiều so với bình thường.
• Do ăn ít nên trẻ có thể mắc một số bệnh do thiếu vi chất như: Niêm mạc nhợt do thiếu máu thiếu sắt, cơ thể tê phù do thiếu vitamin B1, đau cơ và chuột rút do thiếu canxi...

Trong quá trình phát triển bình thường trẻ vẫn có thể gặp tình trạng kém hấp thu trong khoảng 1 đến 2 ngày do: Sốt mọc răng hoặc mắc các bệnh nhiễm vi khuẩn, viêm đường hô hấp, tác dụng phụ của vắc-xin...

Nếu trẻ có triệu chứng tiêu hoá kém không phải do lý do trên, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám để được chẩn đoán và xử trí kịp thời, phù hợp. Ngoài ra, cha mẹ có thể áp dụng một trong những nội dung dưới đây nhằm phòng và điều chỉnh tình trạng kém hấp thu ở trẻ:

• Chế độ ăn phù hợp: Cha mẹ cần thực hiện chế biến thức ăn hợp vệ sinh, phù hợp với lứa tuổi và khẩu vị để kích thích vị giác của trẻ. Chỉ cho trẻ ăn lượng thức ăn vừa đủ và không ép ăn quá nhiều vì như vậy sẽ khiến trẻ sợ hãi và lười ăn. Thành phần dinh dưỡng trong khẩu phần của trẻ cần đảm bảo đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng cùng với hàm lượng vitamin và khoáng chất cần thiết. Cha mẹ cũng nên cho trẻ ăn khoảng 5 bữa trong ngày với 3 bữa chính và 2 bữa phụ.
• Sau mỗi đợt điều trị kháng sinh cho trẻ, ngoài men tiêu hoá do bác sĩ chỉ định kê đơn thì cha mẹ có thể cho trẻ ăn thêm sữa chua để giúp bổ sung vi khuẩn có lợi cho đường tiêu hoá. Ngoài ra, cha mẹ cũng có thể bổ sung thêm chất xơ hoà tan giúp kích thích sự phát triển của lợi khuẩn trong hệ đường ruột.
• Cha mẹ nhớ tẩy giun cho trẻ trên 2 tuổi định kỳ để làm sạch hệ tiêu hoá.
• Trẻ nên được cha mẹ khuyến khích tăng cường vận động. Khi trẻ vận động thì sẽ tăng sự co bóp của ruột, giúp ăn ngon miệng hơn và quá trình tiêu hoá thức ăn cũng tăng lên, nhờ đó mà hấp thu được đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết.

Tóm lại, tiêu hóa kém ở trẻ là tình trạng khá phổ biến. Trong trường hợp này, cha mẹ cần quan tâm đến chế độ dinh dưỡng hợp lý cho trẻ. Việc bổ sung đầy đủ 4 nhóm chất quan trọng sẽ giúp cải thiện hệ tiêu hóa, nhờ đó trẻ phát triển tối đa về mặt thể chất và tinh thần. Trường hợp trẻ tiêu hóa kém do bệnh lý nào đó và chế độ dinh dưỡng hàng ngày không thể cung cấp đủ vitamin, dưỡng chất cần thiết thì cha mẹ có thể cho trẻ dùng thêm các loại viên uống bổ sung theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo hệ tiêu hóa luôn khỏe mạnh.