Vì sao sốt cao có thể gây co giật?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Tung Hoành- Khoa Hồi sức - Cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Hội chứng trẻ sốt cao co giật là hội chứng hay gặp ở trẻ còn bú mẹ (dưới 2 tuổi), biểu hiện bằng những cơn co giật hoặc co cứng -co giật khi trẻ sốt cao. Đây là một tình trạng bệnh lý đòi hỏi phải xử lý cấp cứu vì nó có thể đe dọa tính mạng của trẻ hoặc để lại những di chứng nặng nề về sau như động kinh, chậm phát triển tâm trí và vận động đặc biệt là những trường hợp sốt cao co giật kéo dài.

1.1.Sốt co giật là gì?

Sốt co giật là một tình trạng co giật xảy ra ở trẻ trong lứa tuổi từ 3 tháng đến 6 tuổi và có nhiệt độ sốt từ 38°C trở lên. Hầu hết tình trạng sốt co giật xảy ra ở các trẻ trong độ tuổi khoảng từ 12 - 18 tháng.

Trẻ bị sốt co giật sẽ có triệu chứng sốt, tăng nhiệt độ sốt đột ngột, cứng người, trợn mắt, tay chân giật liên hồi và sau 1 - 2 phút thì sẽ tự hết co giật.

Hiện nay, vẫn có nhiều thông tin cho rằng trẻ bị sốt cao, nếu không hạ nhiệt độ sẽ khiến trẻ bị co giật. Điều này không có cơ sở bởi không phải trẻ nào sốt cũng bị co giật và nhiệt độ sốt cao không nhất thiết sẽ gây ra sốt co giật ở trẻ. Ở trẻ có cơ địa dễ co giật do sốt thì nhiệt độ sốt cao có thể dễ gây co giật hơn, tuy nhiên ngay cả khi trẻ đó (có cơ địa có giật do sốt) chỉ sốt 38°C đã có thể bị co giật, trong khi có trẻ sốt đến hơn 40°C vẫn không bị co giật (trẻ không có cơ địa sốt co giật). Và người ta ước tính có khoảng 2 - 4 % trẻ dưới 5 tuổi bị sốt co giật, điều đó cũng có nghĩa là 96 - 98 % trẻ bị sốt sẽ không bị co giật.

1.2.Nguyên nhân khiến trẻ sốt co giật

Nguyên nhân khiến trẻ sốt co giật rất nhiều, trong đó có tình trạng nhiễm trùng: Nhiễm do siêu vi, nhiễm do vi khuẩn hoặc là tình trạng sau chích ngừa cũng có thể khiến trẻ bị sốt co giật. Ví dụ như chích ngừa sởi - quai bị - rubella, sau khoảng 1 - 2 tuần, trẻ có thể bị sốt và co giật.

Ngoài ra tình trạng sốt co giật ở trẻ thường hay có yếu tố tiền sử gia đình. Có thể tiền căn trong gia đình đã có những người bị co giật khi sốt như vậy lúc nhỏ như bố, mẹ, anh, chị...

Co giật khi sốt chỉ xảy ra ở trẻ nhỏ (từ 6 tháng đến 6 tuổi) bởi vì não của trẻ chưa phát triển đầy đủ và rất nhạy cảm với các rối loạn nhiệt độ. Sốt cao có thể kích thích não của trẻ và gây khởi phát một cơn co giật. Dĩ nhiên không phải tất cả các trẻ đều bị co giật khi bị sốt cao, nguyên nhân có thể là do não của một số trẻ này nhạy cảm với co giật hơn các trẻ khác, khuynh hướng này thường có tính chất gia đình. Khi được 5-6 tuổi thì não đã trưởng thành và trẻ sẽ không còn nguy cơ bị co giật khi sốt nữa.

Việc sử dụng thuốc hạ sốt là một việc làm cần thiết vì nó góp phần tránh được nguy cơ co giật do sốt cao gây ra. Co giật do sốt cao là một biến chứng hay gặp, khi trẻ bị co giật sẽ gây mất ý thức, bị thiếu oxy não, nếu cơn giật kéo dài có thể gây biến chứng lâu dài đặc biệt với trẻ có bệnh động kinh tiềm ẩn. Tuy vậy, sốt cao co giật ở trẻ em thường lành tính ít để lại di chứng. Vì vậy sau khi cho trẻ dùng thuốc hạ sốt cha mẹ trẻ cần theo dõi các đáp ứng của cơ thể với thuốc, nếu trẻ không thể hạ nhiệt thì cần nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế cấp cứu, khám bệnh, tìm ra căn nguyên để điều trị bệnh kịp thời.

3.1.Xử lý khi trẻ bị sốt

Khi thấy trẻ có những dấu hiệu của sốt, cha mẹ nên:

• Cho trẻ nằm ở những nơi thông thoáng, không có gió lùa, không đắp quá nhiều chăn và hạn chế quá nhiều người vây quanh. Nên theo dõi nhiệt độ của trẻ thường xuyên.
• Chỉ nên mặc những bộ đồ thoáng mát, thấm hút mồ hôi tốt. Dùng khăn ấm chườm khắp các vùng nách, bẹn, lưng,... lau cho đến khi thân nhiệt của trẻ hạ xuống.
• Cho trẻ sử dụng thuốc hạ sốt paracetamol khi thân nhiệt từ 38.5 độ C trở lên. Nếu trẻ có tiền sử sốt co giật thì nên uống thuốc ngay khi thân nhiệt từ 37.7 độ.
• Khuyến khích trẻ uống nhiều nước, cho trẻ bú nhiều hơn nếu trẻ chưa cai sữa. Đồng thời bù điện giải bằng Oresol theo đúng hướng dẫn.

3.2.Sơ cứu khi trẻ bị co giật

Khi thấy trẻ có cơn co giật, cha mẹ nên giữ bình tĩnh và thực hiện một số hướng dẫn sau để giảm thiểu rủi ro và tai nạn cho trẻ:

• Loại bỏ tất cả các vật cứng, sắc nhọn xung quanh để tránh gây tổn thương trẻ. Tuyệt đối không di chuyển trẻ trừ khi đó là một nơi nguy hiểm như cạnh bàn, gầm giường, bậc thang,...
• Nới bớt khuy áo, tháo thắt lưng (nếu có) để giúp trẻ thoải mái, dễ thở hơn.
• Không cho tay, hay bất cứ vật cứng nào vào miệng trẻ, không kìm kẹp, giữ chặt trẻ bởi điều này có thể khiến trẻ bị tổn thương.
• Đặt trẻ nghiêng sang 1 bên để đờm dãi, chất nôn chảy ra ngoài tránh tình trạng sặc, khó thở.
• Sau cơn co giật, bạn nên kiểm tra đường thở và khả năng phản xạ, nghe, nói,... để chắc chắn trẻ đã tỉnh táo và nên nói chuyện, trấn an tinh thần cho trẻ bớt sợ.

3.3.Chăm sóc trẻ sau cơn sốt cao co giật

Cha mẹ cần chú ý, sau mỗi lần sốt cao co giật trẻ sẽ rất mệt mỏi, vì vậy nên:

• Dành thời gian để trẻ được ngủ đủ giấc, thư giãn tinh thần.
• Bổ sung dinh dưỡng bằng các loại thực phẩm dễ tiêu hóa, dạng lỏng như cháo, súp cá, gà, bò, chim, hải sản,...
• Khuyến khích trẻ ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, nếu con không thích ăn, bạn có thể xay rau nấu cùng cháo và ép nước trái cây cho trẻ uống.

Xử trí đúng cách khi trẻ bị sốt cao co giật chỉ là bước đầu tiên, quan trọng hơn cả là phòng ngừa cơn co giật tái phát và hạn chế các biến chứng. Trong một số trường hợp, nếu đánh giá trẻ có nguy cơ cao tiến triển thành di chứng động kinh, bác sĩ có thể sẽ chỉ định một số loại thuốc chống co giật, thuốc an thần sử dụng trong thời gian ngắn nhằm giúp trẻ kiểm soát bệnh tốt hơn.

Sốt cao co giật tái diễn nhiều lần có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe và gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho trẻ. Do vậy, các bậc cha mẹ cần nắm rõ cách hạ sốt, sơ cứu khi trẻ bị co giật cũng như chăm sóc trẻ sau cơn co giật để giúp con yêu sớm hồi phục và phòng ngừa mọi rủi ro có thể xảy ra.

Khoa nhi tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ tiếp nhận và thăm khám các bệnh lý mà trẻ sơ sinh cũng như trẻ nhỏ dễ mắc phải: sốt virus, sốt vi khuẩn, viêm tai giữa, viêm phổi ở trẻ,....Với trang thiết bị hiện đại, không gian vô trùng, giảm thiểu tối đa tác động cũng như nguy cơ lây lan bệnh. Cùng với đó là sự tận tâm từ các bác sĩ giàu kinh nghiệm chuyên môn với các bệnh nhi, giúp việc thăm khám không còn là nỗi trăn trở của các bậc cha mẹ.