Tư thế nằm đúng cho bệnh nhân bị liệt nửa người

Liệt nửa người do tai biến là trường hợp người bệnh bị liệt một tay, một chân và nửa mặt cùng bên. Vậy bệnh nhân bị liệt nửa người nằm tư thế nào là đúng? Hãy đọc bài viết dưới đây để biết và thực hành được tư thế nằm cho bệnh nhân tai biến.

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng liệt nửa người. Đó có thể là do tai biến mạch máu não, chấn thương sọ não, cũng có thể tình trạng liệt xuất hiện từ từ và tăng dần một cách âm thầm và chậm chạp thường gặp trong các trường hợp khối phát triển, liệt xuất hiện từ từ, tiến triển tăng dần theo kiểu bậc thang thường do các bệnh thoái hoá (xơ cột bên teo cơ,...). Trong đó, liệt nửa người do tai biến là nguyên nhân phổ biến nhất. Tuy nhiên, người bị tai biến nằm tư thế nào là tốt cho quá trình phục hồi và điều trị?

Tư thế đúng với bệnh nhân là rất quan trọng để duy trì sự liên kết và thoải mái của cơ thể; ngăn ngừa tổn thương cho hệ thống cơ xương và khớp; và cung cấp kích thích giác quan, vận động và nhận thức. Một bệnh nhân bị suy giảm khả năng vận động, giảm cảm giác, suy giảm tuần hoàn hoặc thiếu kiểm soát cơ tự nguyện có thể phát triển tổn thương hệ thống cơ bắp và xương khi nằm.

Bởi vây, khi bạn là người chăm sóc cho người bệnh liệt nửa người, bạn cầm nắm vững những tư thế nằm phù hợp để giảm thiểu nguy cơ trên bằng cách duy trì tuần hoàn không hạn chế và điều chỉnh cơ thể trong khi xoay người hoặc định vị vị trí cho bệnh nhân. Thuật ngữ liên kết cơ thể đề cập đến tình trạng của khớp, gân, dây chằng và cơ ở các vị trí khác nhau trên cơ thể. Khi cơ thể thẳng hàng, dù đứng, ngồi hay nằm, không có sức căng quá mức nào được đặt lên các cấu trúc này. Sự thẳng hàng của cơ thể có nghĩa là cơ thể phù hợp với lực kéo của trọng lực và góp phần giữ thăng bằng cơ thể.

Tất cả các tư thế nằm cho bệnh nhân tai biến dưới đây được khuyến cáo áp dụng cho bệnh nhân 72 giờ sau đột quỵ và cứ 3 - 4 giờ lại phải trăn trở thay đổi tư thế cho bệnh nhân một lần.

2.1. Đặt bệnh nhân liệt nửa người ở tư thế nằm ngửa:

• Đặt đầu giường bằng phẳng, đầu người bệnh phải được đặt nằm trên gối có chiều cao phù hợp tráng để người bệnh bị mỏi cổ, không làm gấp các đốt sống cổ, mắt nhìn thẳng
• Đặt khăn gấp hoặc gối nhỏ dưới vai hoặc bên bị ảnh hưởng
• Giữ cánh tay bị ảnh hưởng cách xa cơ thể với khuỷu tay mở rộng và lòng bàn tay lên. Đặt bàn tay bị ảnh hưởng ở một trong những vị trí được khuyến nghị đối với bàn tay bị mềm hoặc co cứng. (Cách khác là đặt cánh tay sang một bên, khuỷu tay cong và bàn tay hướng về đầu giường)
• Đặt khăn đã gấp dưới hông của bên liệt giúp đưa hông của bên liệt ra trước
• Gập đầu gối bị ảnh hưởng thành 30 độ bằng cách đặt đầu gối lên gối hoặc chăn gấp
• Nâng đỡ bàn chân bằng gối mềm ở phần gót chân.

2.2. Đặt bệnh nhân liệt nửa người ở tư thế bán Fowler hoặc Fowler được hỗ trợ

• Đặt bệnh nhân ở tư thế nằm ngửa. Nâng đầu giường từ 45 đến 60 độ.
• Đặt bệnh nhân ở tư thế Fowler càng thẳng càng tốt.
• Đặt đầu trên một chiếc gối nhỏ với cằm hơi hướng về phía trước. Nếu bệnh nhân hoàn toàn không thể kiểm soát chuyển động của đầu, hãy tránh tình trạng cổ không được cố định tốt.
• Đặt khăn cuộn nhỏ dưới vùng thắt lưng của lưng - hỗ trợ cho cột sống thắt lưng.
• Hỗ trợ cánh tay và bàn tay liên quan bằng cách đặt cánh tay ra xa phía bệnh nhân và đỡ khuỷu tay bằng gối.
• Đặt tấm chăn cuộn hoặc bao cát chắc chắn dọc theo chân bệnh nhân.
• Hỗ trợ bàn chân trong lớp đệm bằng ủng hoặc nẹp trị liệu.

2.3. Đặt bệnh nhân liệt nửa người ở tư thế nằm nghiêng về bên lành

• Đầu người bệnh nằm trên gối vừa tầm không ảnh hưởng đến đốt sống cổ, gối cố định chắc chắn đầu không để bị di lệch quá nhiều
• Tay vịn bên dưới và đặt bệnh nhân nằm nghiêng về phía giường đối diện với hướng bệnh nhân sẽ được quay. Di chuyển phần thân trên, hỗ trợ vai trước; sau đó di chuyển phần thân dưới, hỗ trợ hông
• Gập đầu gối của bệnh nhân không nằm cạnh nệm. Giữ chân trên nệm. Đặt một tay lên chân cong trên của bệnh nhân gần hông, và đặt tay kia lên vai của bệnh nhân.
• Kéo người bệnh nằm nghiêng về phía bạn
• Đặt gối dưới đầu và cổ của người bệnh
• Đặt tay dưới vai phụ thuộc của người bệnh và đưa xương bả vai về phía trước, việc làm này ngăn trọng lượng của người bệnh đè trực tiếp lên khớp vai
• Đặt cả hai cánh tay ở tư thế hơi gập. Hỗ trợ cánh tay trên với mức gối bằng vai; cánh tay khác, bằng nệm
• Đặt tay dưới hông và hơi đưa hông về phía trước sao cho góc từ hông đến nệm xấp xỉ 30 độ
• Đặt chiếc gối nhỏ phía sau lưng của bệnh nhân (Làm bằng cách gấp gối theo chiều dọc. Vùng nhẵn hơi được đặt dưới lưng của bệnh nhân.)
• Đặt gối dưới chân nửa gập ngang ngang hông từ háng đến bàn chân
• Đặt các bao cát song song với bề mặt giàn trồng của chân phụ. Có thể sử dụng dụng cụ chỉnh hình mắt cá chân - bàn chân trên bàn chân, nếu có.

2.4. Đặt bệnh nhân liệt nửa người ở tư thế nằm nghiêng về bên liệt

• Đầu người bệnh được đặt ngay ngắn và chắc chắn trên gối, không gập cổ
• Phần lưng được đặt gối hoặc chăn đỡ chắc chắn
• Vai bên liệt được đặt ở vị trí khiến người bệnh thấy thoải mái
• Chân bên liệt được đặt ở tư thế khớp háng duỗi, khớp gối hơi gấp.
• Thân mình ở tư thế hơi ngửa
• Tay bên lành đặt trên thân mình hoặc trên gối chèn ở phía sau lưng
• Chân bên lành được đỡ trên gối cao ngang mức với thân và hông, khớp háng và khớp gối gấp.

Với bất kỳ tư thế nào trên đây, người trợ giúp cũng cần đánh giá sự thẳng hàng, vị trí và mức độ thoải mái của bệnh nhân. Cơ thể của bệnh nhân phải được nâng đỡ bằng nệm thích hợp và cột sống phải không có đường cong có thể quan sát được. Ghi nhớ rằng lợi ích của việc thay đổi tư thế là cố gắng thúc đẩy quá trình phục hồi tối ưu bằng cách điều chỉnh trương lực cơ, cung cấp thông tin cảm giác thích hợp, tăng nhận thức về không gian và ngăn ngừa các biến chứng như vết loét do tì đè, co rút, đau, các vấn đề về hô hấp. Bởi vậy, khi bạn thực hiện đúng những động tác trên cho người bệnh cũng đã góp phần thúc đẩy quá trình hồi phục của bệnh nhân.

Nguồn tham khảo: slideplayer.com