Trí tuệ cảm xúc (EQ) là gì và làm thế nào để áp dụng vào cuộc sống?

Trí tuệ cảm xúc quản lý cảm xúc của chính bạn theo những cách tích cực để giảm bớt căng thẳng, giao tiếp hiệu quả, đồng cảm với người khác... Trí tuệ cảm xúc giúp bạn xây dựng các mối quan hệ bền chặt và thành công hơn, đạt được các mục tiêu công việc.

Trí tuệ cảm xúc (EQ) đề cập đến khả năng nhận thức, kiểm soát và đánh giá cảm xúc. Một số nhà nghiên cứu cho rằng trí thông minh cảm xúc có thể được học hỏi và củng cố, trong khi những người khác cho rằng trí tuệ cảm xúc EQ là một đặc điểm của khả năng bẩm sinh. Khả năng thể hiện và kiểm soát cảm xúc là điều cần thiết, nhưng khả năng hiểu, diễn giải và phản ứng với cảm xúc của người khác cũng vậy. Bạn có thể tưởng tượng bạn không thể hiểu được khi nào một người bạn cảm thấy buồn hoặc khi đồng nghiệp tức giận. Các nhà tâm lý học gọi khả năng này là trí thông minh cảm xúc và một số chuyên gia thậm chí còn cho rằng nó có thể quan trọng hơn chỉ số IQ trong thành công chung của bạn.

Một số đánh giá khác nhau đã xuất hiện để đo lường mức độ trí tuệ cảm xúc. Các bài kiểm tra như vậy thường thuộc một trong hai loại: Bài kiểm tra tự báo cáo và bài kiểm tra khả năng.

Các bài kiểm tra tự báo cáo là phổ biến nhất vì chúng dễ quản lý và cho điểm nhất. Trong các bài kiểm tra như vậy, người được hỏi trả lời các câu hỏi hoặc tuyên bố bằng cách đánh giá các hành vi của chính họ. Ví dụ: đối với một tuyên bố như "Tôi thường cảm thấy rằng tôi hiểu người khác đang cảm thấy thế nào", người dự thi có thể mô tả câu đó là không đồng ý, hơi không đồng ý, đồng ý hoặc hoàn toàn đồng ý.

Mặt khác, các bài kiểm tra khả năng liên quan đến việc mọi người phản ứng với các tình huống và sau đó đánh giá kỹ năng của họ. Những bài kiểm tra như vậy thường yêu cầu mọi người chứng minh khả năng của họ, sau đó sẽ được đánh giá bởi một bên thứ ba để xem chỉ số EQ cao hay không.

Nếu bạn đang làm bài kiểm tra trí thông minh cảm xúc do chuyên gia sức khỏe tâm thần thực hiện, đây là hai biện pháp có thể được sử dụng:

• Bài kiểm tra trí tuệ cảm xúc Mayer-Salovey-Caruso (MSCEIT): Là một bài kiểm tra dựa trên khả năng đo lường 4 nhánh của mô hình EI của Mayer và Salovey. Người dự thi thực hiện các nhiệm vụ được thiết kế để đánh giá khả năng nhận thức, xác định, hiểu và quản lý cảm xúc của họ.
• Bảng kiểm kê năng lực xã hội và cảm xúc (ESCI) dựa trên một công cụ cũ hơn được gọi là Bảng câu hỏi tự đánh giá và liên quan đến việc yêu cầu những người biết cá nhân đưa ra xếp hạng về khả năng của người đó trong một số năng lực cảm xúc khác nhau. Bài kiểm tra được thiết kế để đánh giá khả năng xã hội và cảm xúc giúp phân biệt những người là nhà lãnh đạo mạnh mẽ.

Ngoài ra còn có rất nhiều tài nguyên trực tuyến không chính thức, nhiều tài nguyên miễn phí để điều tra trí thông minh cảm xúc của bạn.

Các nhà nghiên cứu gợi ý rằng có 4 cấp độ khác nhau của trí tuệ cảm xúc, bao gồm nhận thức cảm xúc, khả năng lý luận bằng cách sử dụng cảm xúc, khả năng hiểu cảm xúc và khả năng quản lý cảm xúc.

• Nhận thức cảm xúc: Bước đầu tiên để hiểu cảm xúc thì bạn cần nhận thức chúng một cách chính xác. Trong nhiều trường hợp, nhận thức cảm xúc có thể liên quan đến việc hiểu các tín hiệu phi ngôn ngữ như ngôn ngữ cơ thể và nét mặt, đây cũng là yếu tố giúp phát triển trí tuệ cảm xúc.
• Lý luận bằng cảm xúc: Bước tiếp theo là liên quan đến việc sử dụng cảm xúc để thúc đẩy hoạt động tư duy và nhận thức tạo sức mạnh trí tuệ cảm xúc. Cảm xúc giúp xác định được quyền ưu tiên cho chúng ta chú ý và phản ứng; chúng ta phản ứng một cách cảm xúc với những thứ thu hút sự chú ý của chúng ta.
• Hiểu về cảm xúc: Những cảm xúc mà chúng ta nhận thức có thể có nhiều ý nghĩa khác nhau. Nếu ai đó đang biểu lộ cảm xúc tức giận, người quan sát phải giải thích nguyên nhân gây ra sự tức giận của người đó và ý nghĩa của nó.
• Quản lý cảm xúc: Khả năng quản lý cảm xúc hiệu quả đóng vai trò quan trọng của trí thông minh cảm xúc và mức độ cao nhất. Khi bạn thực hiện điều tiết cảm xúc và phản ứng một cách thích hợp cũng như đáp lại cảm xúc của người khác thì bạn đã quản lý cảm xúc tốt hơn.

4 nhánh của mô hình này được sắp xếp theo độ phức tạp với các quy trình cơ bản hơn ở cấp thấp hơn và quy trình nâng cao hơn ở cấp cao hơn. Ví dụ, các cấp độ thấp nhất liên quan đến nhận thức và thể hiện cảm xúc, trong khi các cấp độ cao hơn đòi hỏi sự tham gia có ý thức nhiều hơn và liên quan đến việc điều chỉnh cảm xúc.

Sự quan tâm đến việc dạy và học trí tuệ xã hội, cảm xúc đã tăng lên trong những năm gần đây. Các chương trình học tập xã hội và cảm xúc (SEL) đã trở thành một phần tiêu chuẩn trong chương trình giảng dạy của nhiều trường học.

Mục tiêu của những sáng kiến ​​này không chỉ là cải thiện sức khỏe và hạnh phúc mà còn giúp học sinh thành công trong học tập và ngăn ngừa bạo lực học đường.

Tác động của trí tuệ cảm xúc đối với con người bao gồm:

• Suy nghĩ trước khi phản ứng: Những người thông minh về cảm xúc biết rằng cảm xúc có thể mạnh mẽ nhưng cũng có thể tạm thời. Khi một sự kiện xúc động mạnh xảy ra, chẳng hạn như trở nên tức giận với đồng nghiệp, phản ứng thông minh về mặt cảm xúc sẽ là mất một thời gian trước khi phản ứng. Điều này cho phép mọi người xoa dịu cảm xúc và suy nghĩ lý trí hơn về tất cả các yếu tố xung quanh cuộc tranh cãi.
• Nhận thức về bản thân tốt hơn: Những người thông minh về mặt cảm xúc không chỉ giỏi suy nghĩ về cảm giác của người khác mà họ còn rất giỏi trong việc hiểu cảm xúc của chính mình. Tự nhận thức cho phép mọi người xem xét nhiều yếu tố khác nhau góp phần vào cảm xúc của họ.
• Đồng cảm với người khác: Một phần lớn trí tuệ cảm xúc là có thể suy nghĩ và đồng cảm với cảm giác của người khác. Điều này thường liên quan đến việc cân nhắc xem bạn sẽ phản ứng như thế nào nếu bạn ở trong tình huống tương tự.

Những người có trí tuệ cảm xúc mạnh mẽ có thể xem xét quan điểm, kinh nghiệm, cảm xúc của người khác và sử dụng thông tin này để giải thích tại sao mọi người lại cư xử theo cách họ làm.

Trí tuệ cảm xúc có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau trong cuộc sống hàng ngày của bạn. Một số cách khác nhau để rèn luyện trí thông minh cảm xúc bao gồm:

• Có thể chấp nhận những lời chỉ trích và chịu trách nhiệm;
• Có thể tiếp tục sau khi mắc lỗi;
• Có thể nói không khi bạn cần;
• Có thể chia sẻ cảm xúc của bạn với người khác;
• Có thể giải quyết vấn đề theo những cách phù hợp với mọi người;
• Có sự đồng cảm với người khác;
• Có kỹ năng lắng nghe tuyệt vời;
• Biết tại sao bạn làm những việc bạn làm;
• Không phán xét người khác.

Trí tuệ cảm xúc là điều cần thiết để giao tiếp tốt giữa các cá nhân. Một số chuyên gia tin rằng khả năng này quan trọng trong việc xác định thành công trong cuộc sống hơn chỉ số IQ.

Thông minh về mặt cảm xúc là điều quan trọng, nhưng bạn có thể thực hiện những bước sau đây để cải thiện các kỹ năng xã hội và cảm xúc của chính mình:

• Nghe: Nếu bạn muốn hiểu những gì người khác đang cảm thấy, bước đầu tiên là phải chú ý. Hãy dành thời gian để lắng nghe những gì mọi người đang cố gắng nói với bạn, cả bằng lời nói và không bằng lời nói.
• Đồng cảm: Tiếp thu cảm xúc là điều tối quan trọng, nhưng bạn cũng cần đặt mình vào vị trí của người khác để thực sự hiểu quan điểm của họ. Những hoạt động như vậy có thể giúp bạn xây dựng sự hiểu biết về cảm xúc về một tình huống cụ thể cũng như phát triển các kỹ năng cảm xúc mạnh mẽ hơn về lâu dài.
• Phản ánh: Khả năng lý luận bằng cảm xúc là một phần quan trọng của trí tuệ cảm xúc. Xem xét cách cảm xúc của chính bạn ảnh hưởng đến quyết định và hành vi của bạn. Khi bạn đang suy nghĩ về cách người khác phản ứng, hãy đánh giá vai trò của cảm xúc của họ.

Tóm lại, trí tuệ cảm xúc giúp bạn xây dựng các mối quan hệ bền chặt và thành công hơn, đồng thời đạt được các mục tiêu công việc. Trí tuệ cảm xúc cũng có thể giúp bạn kết nối với cảm xúc của mình, biến ý định thành hành động và đưa ra quyết định sáng suốt.

Nguồn tham khảo: healthline.com, verywellmind.com, helpguide.org