Trẻ em bị viêm amidan nên ăn gì?

Viêm amidan là bệnh lý thường gặp ở trẻ nhỏ, làm trẻ đau đớn và gặp nhiều khó khăn trong ăn uống. Điều này dẫn đến việc trẻ biếng ăn, chán ăn và ăn không ngon miệng. Vậy trẻ em bị amidan nên ăn gì để nhanh khỏi bệnh và hồi phục sức khỏe? Đọc bài viết sau đây sẽ giúp cha mẹ có câu trả lời.

Amidan là 2 hạch bạch huyết nằm ở 2 bên thành họng, là hàng rào miễn dịch có chức năng phòng ngừa nhiễm trùng và bảo vệ đường hô hấp dưới. Tế bào bạch huyết của amidan hoạt động mạnh ở trẻ em, nhất là trong độ tuổi 4 – 10 tuổi. Viêm amidan là tình trạng tuyến amidan bị tấn công bởi các tác nhân virus hoặc vi khuẩn, gây ra dấu hiệu viêm, sưng đỏ, thậm chí có mủ.

Viêm amidan có thể xảy ra ở bất cứ độ tuổi nào trong đó trẻ nhỏ từ 3 – 5 tuổi dễ mắc bệnh nhất. Trẻ bị viêm amidan thường có những cơn ho dài, cổ họng đau rát, khó chịu, chèn ép đường thở và gặp khó khăn trong việc ăn uống. Lâu ngày trẻ sẽ biếng ăn, dẫn đến suy dinh dưỡng, chậm lớn và ảnh hưởng đến quá trình phát triển về thể chất cũng như trí tuệ của trẻ.

Đối với trẻ bị viêm amidan thì chế độ ăn uống cũng như lựa chọn các loại thực phẩm phù hợp cho bữa ăn là mấu chốt quan trọng để trẻ nhanh khỏi bệnh, tăng cường sức đề kháng và đảm bảo dinh dưỡng cho sự phát triển. Vậy bé bị amidan nên ăn gì? Trước tiên bố mẹ cần nắm rõ một số nguyên tắc ăn uống đối với trẻ em bị viêm amidan như sau:

• Ăn chín uống sôi và luôn đảm bảo an toàn vệ sinh: Viêm amidan có thể bắt nguồn từ sự xâm nhập của vi khuẩn hoặc virus có trong thực phẩm không đảm bảo. Do đó, ăn chín uống sôi và luôn đảm bảo an toàn vệ sinh là nguyên tắc đầu tiên cần tuân thủ trong chế độ ăn cho trẻ bị viêm amidan.
• Không ăn món ăn quá nóng hoặc quá lạnh: Các món ăn quá nóng hoặc quá lạnh sẽ càng kích thích amidan sưng viêm và các vùng xung quanh đau nhiều hơn. Vì thế không cho trẻ ăn các món này khi đang bị viêm amidan.
• Thức ăn nên ở dạng mềm, lỏng và dễ nuốt: Amidan sưng viêm thường sẽ chèn ép cổ họng, gây ra tình trạng khó thở và khó nuốt thức ăn cho trẻ. Vì thế bố mẹ nên nấu các món ăn mềm, lỏng và dễ nuốt như: súp, canh ấm, cháo, đồ ninh nhừ, các món ăn trơn,... làm giảm cọ xát cổ họng, làm dịu chỗ sưng viêm và giúp bé giảm đau rát họng trong khi ăn. Cháo dinh dưỡng kết hợp với các loại rau củ quả nghiền như khoai tây, bí ngô,... luôn là lựa chọn ưu tiên. Ngoài ra, sữa cũng là thực phẩm dễ nuốt và cung cấp nhiều dinh dưỡng cần thiết cho trẻ. Tuyệt đối không cho trẻ ăn những món ăn khô cứng hay chiên giòn vì sẽ làm cho tình trạng amidan sưng viêm trở nên nghiêm trọng hơn.

Trẻ em bị amidan nên ăn gì để nhanh khỏi bệnh là thắc mắc của nhiều bậc bố mẹ có con gặp phải tình trạng này. Tuy nhiên, dù lựa chọn loại thực phẩm hay xây dựng chế độ ăn uống như thế nào thì trẻ bị viêm amidan cũng phải bảo đảm bổ sung đầy đủ và cân đối 4 nhóm chất dinh dưỡng quan trọng là chất đạm, chất đường bột, chất béo, vitamin và khoáng chất, để tăng cường cho hệ miễn dịch và tránh sức khỏe bị suy nhược.

Dưới đây là các loại thực phẩm nên có trong chế độ dinh dưỡng của bé bị viêm Amidan:

• Thức ăn giàu kẽm

Để giúp trẻ nâng cao sức đề kháng chống lại các tác nhân gây bệnh và mau chóng hồi phục sức khỏe toàn diện, trẻ bị viêm amidan nên bổ sung đầy đủ khoáng chất vi lượng như kali, sắt, kẽm,... Trong đó, kẽm là nguyên tố vi lượng rất cần thiết cho sự phát triển của trẻ và giúp tăng cường hệ miễn dịch, chống chọi lại bệnh tật. Kẽm còn thúc đẩy tế bào miễn dịch lympho T tiêu diệt các tác nhân gây hại. Vì thế kẽm có rất cần thiết để ngăn ngừa các bệnh viêm đường hô hấp trên như cảm cúm, viêm họng, viêm amidan. Bố mẹ nên bổ sung cho trẻ những thực phẩm giàu kẽm như hàu, thịt bò, gan, bí, rong biển,... để rút ngắn thời gian bệnh và bảo vệ sức khỏe.

Ngoài ra, chất sắt có trong các thực phẩm như canh mộc nhĩ, trà xanh mật ong, thịt nạc nấu bồ công anh,... có thể hỗ trợ hồi phục nhanh tình trạng viêm amidan ở trẻ.

• Bổ sung vitamin C

Cách để trẻ bị viêm amidan nhanh chóng khỏi bệnh chính là củng cố và tăng cường khả năng miễn dịch cho trẻ. Trong đó, vitamin C là một trong những dưỡng chất hỗ trợ tăng cường chức năng của tế bào lympho, giúp hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn thông qua việc kích thích sản sinh ra interferon – là một loại protein có vai trò chống nhiễm trùng. Hơn thế nữa, vitamin C còn cải thiện hệ thống hô hấp cũng như sức khỏe tổng thể, tiêu diệt các gốc tự do gây hại cho sức khỏe. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng mỗi ngày tiêu thụ khoảng 1000mg vitamin C có thể giúp làm giảm khoảng 50% triệu chứng của các bệnh viêm mũi họng cũng như viêm đường hô hấp.

Vì vậy, trong chế độ ăn dành cho trẻ bị viêm amidan nên bổ sung nhiều vitamin C. Những loại thực phẩm chứa nhiều vitamin C chủ yếu là các loại trái cây như bưởi, cam, quýt, dâu tây, chanh dây, thanh long, lựu, sơ ri, ổi, việt quất... Nếu trẻ gặp khó khăn trong việc nhai nuốt trái cây dạng miếng, bố mẹ có thể ép trái cây thành nước cho trẻ uống. Như vậy sẽ làm giảm triệu chứng và làm dịu cổ họng đang nóng rát.

Không nên cho trẻ bị viêm amidan uống nước chanh và xoài bởi vì có chứa nhiều axit gây đau rát họng. Đối với nước cam và bưởi thì cần pha loãng và cho trẻ uống từ từ từng chút để tránh ảnh hưởng đến cổ họng.

• Món ăn giàu chất dinh dưỡng

Chất đạm (Protein) là một trong 4 chất dinh dưỡng thiết yếu. Tuy không tác động đến tình trạng viêm amidan như kẽm hay vitamin C nhưng protein giúp nâng cao sức khỏe, đem lại nguồn năng lượng dồi dào, cải thiện cơ bắp và tăng khả năng chống lại các tác nhân gây hại. Thực tế cho thấy trẻ em có chế độ ăn uống điều độ và bổ sung đủ lượng chất đạm cần thiết thường có thời gian điều trị ngắn hơn và ít phát sinh biến chứng hơn so với trẻ có chế độ ăn nghèo dinh dưỡng.

Các thực phẩm giàu protein gồm thịt gà, thịt heo, thịt bò, cá, trứng, sữa,...Tuy nhiên bé bị viêm amidan chỉ nên ăn thức ăn giàu protein mềm và dễ tiêu hóa như thịt gà xé, thịt bằm, trứng, sữa, cá hồi,... Không nên cho bé ăn thịt xông khói, thịt nướng và thức ăn đóng hộp sẵn.

• Sữa và các chế phẩm từ sữa

Sữa là thức uống có hàm lượng chất dinh dưỡng dồi dào, ví dụ như chất béo, protein và cả những lợi khuẩn tốt cho hệ tiêu hoá và hệ miễn dịch của trẻ. Uống sữa ấm sẽ giúp trẻ làm dịu cơn đau rát cổ họng do viêm amidan gây ra, đặc biệt khi trẻ gặp khó khăn trong việc ăn uống.

Ngoài ra các chế phẩm từ sữa như phô mai, sữa chua, váng sữa... cũng là những chọn lựa lý tưởng để bổ sung chất dinh dưỡng cho bé bị viêm amidan.

Do đó, nếu bố mẹ đang thắc mắc trẻ bị viêm amidan nên ăn gì thì sữa và các chế phẩm từ sữa là nhóm thực phẩm không thể bỏ qua.

• Rau xanh

Câu trả lời cho thắc mắc “trẻ em bị amidan nên ăn gì” đó là rau xanh. Khi bé bị viêm amidan dẫn đến ăn uống kém, bé biếng ăn gây ra thiếu hụt một lượng lớn chất xơ, vitamin và khoáng chất trong cơ thể. Vì vậy, bố mẹ cần bổ sung các loại rau xanh, củ quả vào chế độ ăn cho bé để nâng cao sức đề kháng.

Các loại rau xanh giàu vitamin và khoáng chất cần thiết cho hệ miễn dịch bao gồm: rau cải xanh, cải bó xôi, súp lơ, cà chua, rau bina, ngó sen, ... Kết hợp rau xanh trong các món canh và súp vừa tạo hương vị thơm ngon, màu sắc bắt mắt vừa giúp trẻ dễ ăn hơn.

Ngoài ra, rau xanh và các loại củ quả còn có tính thanh mát giúp giải nhiệt, hạ sốt, giảm sưng viêm rất tốt, làm loãng đàm, giúp xoa dịu amidan và vùng cổ họng đang sưng nóng, phục hồi vùng niêm mạc bị thương tổn. Những loại rau chứa nhiều nước như rau mồng tơi, bắp cải, cải thảo, dưa chuột, rau đay,... giúp bù nước, cân bằng chất điện giải và giảm mệt mỏi.

• Nước lọc

Viêm amidan khiến nhiệt độ cơ thể tăng lên, miệng khô rát, cổ họng sưng nóng và mất nước. Khi các bậc phụ huynh đang băn khoăn không biết trẻ bị amidan nên ăn gì uống gì vì trẻ đang rất biếng ăn thì chỉ cần cho trẻ uống nhiều nước hơn để cơ thể thải độc, giảm tình trạng amidan bị sưng viêm dẫn đến khô rát và đau buốt, làm loãng đàm và bù lại cho cơ thể lượng nước đã mất.

Trẻ em thường không thể uống một lượng lớn nước lọc cùng một lúc, vì thế bố mẹ hãy chia nhỏ thành nhiều lần trong ngày cho trẻ dễ uống hơn. Cho trẻ uống nước ấm hoặc nguội vì nước lạnh hoặc nóng sẽ làm tổn thương niêm mạc miệng họng nhiều hơn.

Ngoài nước lọc, bố mẹ có thể cho trẻ uống những loại nước khác như nước ép trái cây và rau xanh, nước dừa,...để vừa bù nước vừa bổ sung vitamin và khoáng chất cho hệ miễn dịch khỏe mạnh.

• Thực phẩm gia vị có đặc tính kháng khuẩn và kháng viêm

Vi khuẩn và virus gây viêm amidan có thể lây lan sang vòm họng, thanh quản và các xoang. Bên cạnh việc sử dụng kháng sinh hợp lý, các bậc phụ huynh có thể sử dụng một số loại thực phẩm gia vị lành tính có tác dụng kháng khuẩn và kháng viêm để hỗ trợ quá trình điều trị viêm amidan cho trẻ như mật ong, nghệ, gừng, củ cải, đinh hương, củ cải,... Với thành phần hoạt chất tự nhiên, những loại gia vị này không những không gây hại đến sức khoẻ mà ngược lại còn hỗ trợ cho hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn. Bố mẹ có thể kết hợp gừng, nghệ,... để chế biến cùng các món ăn. Mật ong có thể pha cùng nghệ cho trẻ uống (chú ý mật ong chỉ dành cho trẻ em trên 1 tuổi).

Ngoài vấn đề trẻ bị viêm amidan nên ăn gì thì bố mẹ cũng cần quan tâm đến các loại thực phẩm kiêng kị đối với trẻ. Những món mà trẻ bị viêm amidan không nên ăn bao gồm:

• Thức ăn cứng: Amidan bị viêm khiến trẻ gặp khó khăn trong việc nhai nuốt và ăn uống. Do đó các loại thức ăn khô, cứng như ngũ cốc, bánh mì, bánh quy, rau củ sấy, đồ nướng, bỏng ngô, các loại hạt (hạnh nhân, hạt dẻ, hạt hướng dương, đậu phộng,...) mặc dù cung cấp cho trẻ nhiều năng lượng nhưng lại làm cho niêm mạc cổ họng và amidan của trẻ sưng tấy, đau rát nhiều hơn. Hơn nữa những món ăn này có thể bị hóc lại ở amidan làm viêm và tổn thương nặng hơn, tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công vùng amidan. Thay vào đó, bố mẹ có thể chế biến thành các món dễ ăn hơn, phù hợp với tình trạng hiện tại của bé như: bột ngũ cốc, cháo ngũ cốc, sữa hạt điều, sữa hạnh nhân,...
• Thức ăn chua và cay: Theo y học cổ truyền, thực phẩm chua cay gây tích tụ độc trong cơ thể và viêm amidan càng nghiêm trọng hơn. Thức ăn có vị chua và cay, đặc biệt là có tính axit cao như dấm, chanh, tắc, cóc, me,... sẽ kích thích mạnh niêm mạc họng và amidan, gây khó chịu sưng viêm nhiều hơn. Đồng thời, chất axit còn khiến hầu họng và amidan bị ăn mòn, dẫn đến tình trạng đau rát họng nặng nề, ho khan nhiều và khàn tiếng, mất tiếng.
• Món ăn chiên rán, có nhiều dầu mỡ: Chất béo trong các món chiên rán sẽ khiến cho hệ miễn dịch suy giảm, thời gian phục hồi các triệu chứng sưng viêm lâu hơn. Vì thế các phụ huynh nên hạn chế cho bé bị viêm amidan ăn các món chiên rán, chứa nhiều dầu mỡ.
• Món ăn và thức uống lạnh: Các loại đồ ăn và thức uống lạnh như kem, nước ngọt lạnh, nước đá sẽ khiến tình trạng đau họng và sưng viêm amidan thêm nghiêm trọng. Do đó bố mẹ không nên cho trẻ ăn và uống những loại thực phẩm này khi tình trạng viêm amidan còn đang diễn tiến.
• Nước uống có gas: Các loại thức uống có gas chứa lượng gas và đường rất lớn cùng với nhiều chất hóa học không tốt cho sức khỏe. Thức uống có gas sẽ làm cho bệnh viêm amidan của trẻ càng nặng hơn và cũng khó hồi phục hơn. Các món ăn và đồ uống nhiều đường cũng không có lợi cho cổ họng và hệ miễn dịch, khiến amidan ngày càng sưng to và gây khó chịu nhiều hơn. Do đó, thay vì cho trẻ uống nước ngọt có gas, bố mẹ hãy thay thế bằng nước ép trái cây, nước lọc hay nước mật ong.

Bên cạnh việc quan tâm đến trẻ bị amidan nên ăn gì, uống gì thì bố mẹ cũng cần biết các biện pháp hỗ trợ tại nhà để giảm viêm và sưng, giúp cổ họng của trẻ dễ chịu, ăn uống dễ dàng hơn. Các biện pháp hỗ trợ bao gồm:

• Giữ môi trường sống luôn sạch sẽ, tránh xa khói bụi và chất thải độc hại gây ô nhiễm;
• Đeo khẩu trang khi đi ra đường hoặc ở những nơi công cộng để tránh hít phải bụi bẩn trong không khí;
• Thường xuyên vệ sinh sạch sẽ mũi họng, răng miệng bằng cách đánh răng và súc họng với nước muối ấm hoặc nước muối sinh lý;
• Hạn chế nói sớm và nói quá nhiều;
• Ngậm viên ngậm họng để giảm viêm;
• Sử dụng máy tạo độ ẩm để màng nhầy trong cổ họng được giữ ẩm;
• Luôn giữ cho cơ thể ấm, đặc biệt chú ý đến vùng mũi và vùng cổ;
• Ăn uống đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt là các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất;
• Uống thuốc giảm đau ví dụ như paracetamol (nhưng không được cho trẻ em uống aspirin vì có thể gây ra hội chứng Reye);
• Cho trẻ tập thể dục và phơi nắng sáng sớm mỗi ngày để nâng cao thể lực và tăng cường miễn dịch cho cơ thể;
• Đưa trẻ nên đến bệnh viện ngay khi có các dấu hiệu bất thường như sốt cao, khó thở nhiều, tím tái,... để tránh bệnh tiến triển nặng và xảy ra biến chứng.

Tóm lại, viêm amidan là bệnh lý thường gặp ở trẻ nhỏ, làm trẻ đau đớn và gặp nhiều khó khăn trong ăn uống. Điều này dẫn đến việc trẻ biếng ăn, chán ăn và ăn không ngon miệng. Để phòng ngừa các bệnh lý thường gặp ở trẻ như viêm đường hô hấp, tiêu chảy, táo bón,... cha mẹ cần thực hiện chế độ dinh dưỡng phù hợp với trẻ và bổ sung thêm các vi chất cần thiết như kẽm, selen, Crom, Vitamin B1 và B6, Gừng, chiết xuất quả sơ ri (vitamin C),... để cải thiện vị giác, ăn ngon, đạt chiều cao và cân nặng đúng chuẩn, tăng cường đề kháng để ít ốm vặt và ít gặp các vấn đề tiêu hóa.