Trẻ 2 tuổi bị táo bón, phải làm gì?

Trẻ 2 tuổi bị táo bón là tình trạng phổ biến khiến nhiều bậc phụ huynh lo lắng. Tình trạng táo bón có thể nặng hoặc kéo dài, thậm chí làm cho bé 2 tuổi đi ngoài ra máu, gây ảnh hưởng đến sức khoẻ và sự phát triển. Để cải thiện tình trạng trẻ 2 tuổi bị táo bón, cha mẹ cần kết hợp nhiều biện pháp, trong đó quan trọng nhất là bổ sung chất xơ và uống đủ nước.

Táo bón là tình trạng phân di chuyển chậm trong lòng đại tràng, phân bị hấp thu nhiều nước nên khô, cứng hoặc tròn lổn nhổn như phân dê. Trẻ 2 tuổi bị táo bón khi có triệu chứng đi tiêu dưới 2 lần/ tuần. Trẻ bị táo bón thường phải rặn nhiều dẫn đến đau rát, thậm chí nứt hậu môn. Hậu quả là bé 2 tuổi bị táo bón ra máu hoặc sa trực tràng. Điều này khiến trẻ bị ám ảnh, sợ đại tiện, càng làm cho việc đi Ngoài ra, táo bón ở trẻ em nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách sẽ gây ra nhiều hậu quả như biếng ăn, đầy hơi, chướng bụng, ăn khó tiêu, nôn trớ, trẻ còi cọc, suy dinh dưỡng và chậm lớn.

Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng trẻ 2 tuổi bị táo bón, đó là:

• Uống ít nước: Trẻ 2 tuổi thường hiếu động và đùa nghịch nên đổ rất nhiều mồ hôi, nhất là vào mùa nắng nóng. Nếu trẻ không được cung cấp đủ nước thì lượng nước cơ thể sẽ bị thiếu hụt và dễ gây táo bón.
• Chế độ dinh dưỡng hằng ngày thiếu chất xơ: Phần lớn các trẻ 2 tuổi đều không thích ăn các loại rau, củ, trái cây. Vì vậy, cơ thể trẻ sẽ thiếu chất xơ khiến phân bị khô cứng và di chuyển chậm.
• Sữa pha quá đặc hoặc pha không đúng công thức là nguyên nhân dẫn đến trẻ 2 tuổi bị táo bón.
• Cảm giác đau rát hậu môn khi đi đại tiện khiến trẻ cảm thấy sợ hãi và nhịn đi đại tiện. Lâu dần sẽ làm cho phân bị tích tụ lại lâu trong lòng ruột già, phân bị hấp thu nước và trở nên khô cứng, di chuyển chậm dẫn đến táo bón.
• Một số thuốc có thể làm cho trẻ bị táo bón như thuốc ho có chứa codein, thuốc chống động kinh, thuốc chống co giật, ...
• Rối loạn hệ vi khuẩn đường ruột do uống một số loại kháng sinh.
• Tổn thương thực thể (hiếm gặp, thường chiếm 5% trong số nguyên nhân gây táo bón) chủ yếu là các dị tật bẩm sinh như phình đại tràng (bệnh Hirschsprung), suy giáp (bệnh Myxoedeme), bệnh Down.
• Nứt hậu môn, trĩ, co thắt hậu môn, bại liệt, bệnh lý cột sống.

Tuỳ theo nguyên nhân gây ra tình trạng táo bón ở trẻ mà có những cách xử trí phù hợp. Nhìn chung, để cải thiện vấn đề trẻ bị táo bón, bố mẹ cần nắm rõ những nguyên tắc như sau:

• Cho trẻ uống nhiều nước: Trẻ 2 tuổi cần uống từ 500 – 600 ml nước mỗi ngày.
• Bên cạnh việc cho trẻ ăn đầy đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng quan trọng trong các bữa ăn hàng ngày, cần cho trẻ ăn nhiều rau xanh và trái cây. Nên chọn các loại rau có tính nhuận tràng như khoai lang, rau mồng tơi, rau dền. Có thể thái nhỏ rồi luộc, hấp hoặc nấu canh cho trẻ ăn.
• Cho trẻ uống nước rau quả mỗi ngày 3 – 4 lần.
• Khi nấu cháo nên cho thêm rau đã xay nhuyễn để trẻ ăn.
• Cho trẻ ăn các loại trái cây như bưởi, chuối, đu đủ, thanh long, cam, quýt (sẽ tốt hơn nếu ăn cả múi). Hạn chế cho trẻ 2 tuổi bị táo bón ăn trái cây có vị chát như ổi, hồng xiêm,... Trái cây có thể cắt thành từng miếng nhỏ cho trẻ cầm hoặc xay nhuyễn thành sinh tố uống mỗi ngày.
• Nếu trẻ bị táo bón do uống sữa bò thì nên pha sữa loãng hơn một chút hoặc pha sữa bằng nước cháo nấu cùng với các loại rau củ quả.
• Nếu bé 2 tuổi bị táo bón ra máu nghĩa là bé đã bị táo bón nặng. Vậy khi “trẻ 2 tuổi bị táo bón nên uống thuốc gì” nếu việc thay đổi chế độ ăn không thể cải thiện tình trạng táo bón của trẻ. Theo đó, bố mẹ có thể sử dụng một số thuốc như: Vào buổi sáng cho trẻ uống dầu Parafin, các loại thuốc chứa magie sunfat có tác dụng nhuận tràng hoặc thuốc có chứa các vi khuẩn sống dưới dạng đông khô như cốm vi sinh để cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.
• Thụt tháo là biện pháp cuối cùng điều trị táo bón nhưng chỉ nên làm theo chỉ định của bác sĩ. Không được lạm dụng thụt tháo để giải quyết tình trạng táo bón của trẻ vì có thể gây giãn đại tràng sigma và trực tràng, làm trẻ mất phản xạ đại tiện tự nhiên và hình thành thói quen nếu không thụt tháo trẻ sẽ không tự đi đại tiện được.
• Hỗ trợ làm tăng nhu động ruột cho trẻ bằng cách xoa bụng theo chiều kim đồng hồ từ 3 – 4 lần một ngày, mỗi lần khoảng 5 phút, vào giữa 2 bữa ăn. Khi xoa mẹ có thể ấn sâu vào phần bụng phía dưới bên trái để kích thích nhu động ruột.
• Hình thành cho trẻ thói quen đi đại tiện đúng giờ. Nên chọn thời điểm đại tiện lúc nào trẻ không vội vã, thường ngay sau bữa ăn vì nhu động ruột lúc này đang tăng hoạt động.
• Không nên cho trẻ ngồi bệ xí hoặc ngồi bô quá lâu.
• Các trường hợp trẻ bị táo bón do nứt hậu môn thì bố mẹ nên rửa sạch hậu môn và bôi dung dịch natri bạc 2% vào hậu môn.
• Điều trị các bệnh đi kèm (nếu có) như thiếu máu, còi xương, suy dinh dưỡng.

Sau đây là một số món ăn giúp cho trẻ 2 tuổi bị táo bón đi đại tiện dễ dàng hơn:

• Nước rau má: Rau má không chỉ giúp cơ thể thanh nhiệt, thải độc tố mà còn chứa nhiều chất xơ và chất chống oxy hóa rất tốt cho sức khỏe đường ruột. Đặc biệt, chất xơ có trong rau má sẽ làm phân xốp, mềm và dễ thải ra ngoài. Do đó, để cải thiện tình trạng táo bón, bố mẹ có thể bổ sung rau má trực tiếp vào các bữa ăn chính hoặc cho trẻ uống nước rau má xay 2 - 3 lần/ tuần vào các bữa phụ.
• Rau mồng tơi: Rau mồng tơi chứa nhiều chất nhầy và chất xơ nên có công dụng rất hiệu quả để thanh nhiệt cơ thể và điều trị táo bón. Mẹ có thể chế biến rau mồng tơi thành các món ăn như cháo tôm nấu mồng tơi, canh cua mồng tơi,...
• Uống nước chanh: Quả chanh chứa nhiều acid tự nhiên và vitamin C. Do đó, chanh có tác dụng tăng cường hỗ trợ tiêu hóa thức ăn tốt hơn, giảm thiểu khó tiêu và tình trạng táo bón ở trẻ. Ngoài ra, chanh còn giúp trẻ tăng cường sức đề kháng. Vì vậy, mẹ có thể dùng chanh để làm gia vị trong bữa ăn hoặc pha nước uống để khắc phục táo bón ở trẻ,
• Nấu cháo mè đen: Mè đen chứa nhiều protein, methionine, choline,... giúp trẻ phát triển tốt. Không những vậy, mè đen còn có công dụng nhuận tràng và chữa táo bón hiệu quả. Vì vậy, sử dụng mè đen để nấu cháo cho trẻ là biện pháp hữu hiệu để cải thiện tình trạng táo bón.
• Mật ong: Mật ong làm giảm axit dạ dày và kích thích hệ tiêu hóa. Do đó, mẹ nên nấu nước đậu đen pha mật ong để trị táo bón cho trẻ 2 tuổi (mật ong không nên dùng cho trẻ dưới 1 tuổi vì có thể gây ngộ độc). Với mùi vị thơm ngon dễ uống, mẹ có thể cho trẻ uống nước đậu đen pha mật ong 2 lần mỗi ngày.

Bên cạnh đó, bé cần bổ sung thêm các vi chất cần thiết như: Kẽm, selen, Crom, Vitamin B1 và B6, Gừng, chiết xuất quả sơ ri (vitamin C),... để cải thiện vị giác, ăn ngon, đạt chiều cao và cân nặng đúng chuẩn và vượt chuẩn, hệ miễn dịch tốt, tăng cường đề kháng để ít ốm vặt và ít gặp các vấn đề tiêu hóa.

Việc cải thiện triệu chứng có thể diễn ra trong thời gian dài nên khuyến cáo cha mẹ cần bình tĩnh và kiên trì khi bổ sung chất cho bé kể cả qua đường ăn uống hay các thực phẩm chức năng. Đặc biệt việc dùng thực phẩm chức năng nên chọn các loại có nguồn gốc tự nhiên dễ hấp thụ, không cho còn dùng đồng thời nhiều loại hoặc thay đổi liên tục các loại thực phẩm chức năng.