Tìm hiểu xét nghiệm PCR tìm vi khuẩn lậu và chlamydia

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng ThS.BS Trần Thị Vượng - Bác sĩ Vi sinh - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

PCR là một xét nghiệm hiện đại, khảo sát được sự hiện diện của vi trùng ở mức độ phân tử. Hiện nay, xét nghiệm này được ứng dụng khá phổ biến trong chẩn đoán một số loại bệnh truyền nhiễm. Trong đó, PCR thể hiện vai trò quan trọng trong việc tìm vi khuẩn lậu và chlamydia nhằm xác định bệnh với độ chính xác rất cao.

Phản ứng tổng hợp chuỗi thời gian thực (Real time PCR - Polymerase Chain Reaction) là một phương pháp thuộc kỹ thuật sinh học phân tử. Nguyên lý của xét nghiệm này là dựa trên phản ứng tổng hợp các thành phần của vật liệu di truyền của vi sinh vật. Bằng cách thiết kế đoạn mồi đặc hiệu với trình tự nucleotid của tác nhân gây bệnh, tạo môi trường khuếch đại và sau đó phát hiện các bản sao được nhân bản. PCR lậu và chlamydia thường là xét nghiệm định tính, chỉ nhận biết sự có mặt hay không có mặt DNA của lậu và Chlamydia.

Toàn bộ quá trình này là nhân tạo (invitro), được thực hiện trong môi trường phòng thí nghiệm trong ống nghiệm. Các nhà khoa học giả lập môi trường tự nhiên, cung cấp sẵn có các vật liệu và điều kiện cần thiết, giúp vật liệu di truyền của các vi sinh vật được tăng sinh.

Ngay từ khi ra đời, kỹ thuật phản ứng tổng hợp chuỗi định lượng trong các phòng thí nghiệm có một bước phát triển cực kỳ mạnh mẽ, đánh dấu sự tiến bộ của lĩnh vực di truyền ứng dụng. kỹ thuật được sử dụng phổ biến trong nhiều ngành khoa học – sinh học. Nói riêng trong khía cạnh Y khoa, việc chẩn đoán, theo dõi điều trị cũng như công tác nghiên cứu cơ bản đã trở nên thuận lợi rất nhiều nhờ kỹ thuật PCR.

Vai trò của kỹ thuật PCR trong Y học nổi bật nhất là việc ứng dụng trong chẩn đoán, đặc biệt là chuyên khoa các bệnh lý nhiễm, bệnh ung thư cũng như các bất thường trong vật liệu di truyền. Hơn thế nữa, bằng cách tạo điều kiện để các vật liệu di truyền được tổng hợp lại, không chỉ giúp cho việc chẩn đoán như đã trình bày, các nhà khoa học còn có thể định lượng lâm sàng và kiểm tra kiểu gen, tính chất kháng thuốc của các chủng vi sinh vật.

Chlamydia và lậu (Neisseria gonorrhoeae) là hai trong nhiều bệnh lây truyền qua đường tình dục rất phổ biến. Trên thực tế, có nhiều cách khác nhau để phát hiện hai loại vi khuẩn này như test nhanh, nhuộm soi, sử dụng phản ứng kháng nguyên kháng thể hoặc nuôi cấy phân lập vi khuẩn... Ở mỗi phương pháp lại có những ưu điểm và nhược điểm nhất định ví dụ như phương pháp test nhanh, nhuộm soi sẽ cho kết quả nhanh chóng, giá thành rẻ tuy nhiên phương pháp này có độ nhạy và độ đặc hiệu chưa cao (khoảng 80%) đặc biệt ở giai đoạn mới nhiễm bệnh.

Trong khi đó, xét nghiệm Chlamydia – Lậu bằng cách ứng dụng PCR Realtime được xem là phương pháp tốt hiện nay. Trước đây cần làm 2 phản ứng PCR để phát hiện ra 2 tác nhân này độc lập. Hiện nay, PCR đa mồi có thể phát hiện đồng thời cả hai loại vi khuẩn này và một số tác nhân gây viêm đường sinh dục khác nữa. Từ đó mới chọn lựa cách thức điều trị đúng đắn.

Các đối tượng đã từng quan hệ tình dục là đều có nguy cơ bị nhiễm Chlamydia hoặc lậu, bao gồm cả hoạt động tình dục giữa những người đồng tính. Đặc biệt, khi đi khám vì các triệu chứng tiểu buốt, tiểu lắt nhắt, tiết mủ, dịch nặng mùi... và có các hành vi quan hệ tình dục không an toàn, người bệnh nên được chỉ định thực hiện PCR. Chẳng những thế, việc xét nghiệm lại PCR sau hai tuần điều trị cũng là một việc cần thiết để đánh giá hiệu quả.

Xét nghiệm PCR lậu và Chlamydia được thực hiện thông qua mẫu bệnh phẩm là dịch tiết tại cơ quan sinh dục nam và nữ. Bệnh phẩm được bác sỹ chuyên khoa lấy bằng tăm bông vô trùng. Sau khi lấy mẫu bằng tăm bông vô trùng hay chổi quét dịch tiết chuyên dụng đường sinh dục, bệnh phẩm sẽ được vận chuyển đến phòng xét nghiệm trong vòng 2h. Nếu chưa vận chuyển ngay có thể bảo quản mát trong vòng 4-6h.

Trường hợp không lấy được dịch sinh dục, mẫu nước tiểu đầu dòng cũng có thể được dùng thay thế. Trường hợp này nên lấy nước tiểu đầu dòng ngay khi ngủ dậy, hoặc lấy nước tiểu đầu dòng sau khi nhịn tiểu tối thiểu 2h.

Nhìn chung, xét nghiệm Real Time PCR dù đã được ứng dụng rộng rãi nhưng vẫn là một xét nghiệm tiên tiến, đòi hỏi trang thiết bị hiện đại, phòng labo đạt chuẩn cùng đội ngũ cán bộ có chuyên môn cao. Vì kết quả có ý nghĩa trong việc chẩn đoán bệnh, việc thực hiện PCR tìm vi khuẩn lậu và chlamydia nên được làm tại bệnh viện có uy tín nhằm đảm bảo sức khỏe cũng như sự bảo mật cho bản thân.