Bài viết của Thạc sĩ, Bác sĩ Vũ Duy Dũng - Khoa Nội tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
Hội chứng Noonan với nhiều nốt ruồi là một bệnh lý RAS (RASopathy) di truyền gen trội nhiễm sắc thể thường. Tỷ lệ mới mắc của bệnh lý hiếm gặp này hiện chưa được biết.
Hội chứng Noonan với nhiều nốt ruồi di truyền không đồng nhất và các đột biến trong 3 gen chịu trách nhiệm cho khoảng 95% các trường hợp. 1 đột biến sai nghĩa trong gen PTPN11 trên nhiễm sắc thể 12q24 được xác định trong 85% bệnh nhân. Tuy nhiên, các đột biến trong gen RAF1 trên nhiễm sắc thể 3p25.2 và gen BRAF trên nhiễm sắc thể 7q34 cũng gặp trong một số bệnh nhân.
1. Đặc điểm lâm sàng của hội chứng Noonan
Không có tiêu chuẩn chẩn đoán cụ thể cho hội chứng Noonan với nhiều nốt ruồi. Hội chứng Noonan với nhiều nốt ruồi trước đây được gọi là hội chứng LEOPARD, với các đặc điểm lâm sàng được mô tả cho dễ nhớ là: Nhiều nốt ruồi, bất thường dẫn truyền điện tim, giảm khoảng cách giữa 2 mắt, hẹp van động mạch phổi, bất thường bộ phận sinh dục ngoài, chậm phát triển và điếc thần kinh-cảm giác.
Hội chứng Noonan với nhiều nốt ruồi đã trở thành cái tên được được nhắc đến nhiều trong các bệnh lý thần kinh - da.
Các đặc điểm lâm sàng của hội chứng Noonan với nhiều nốt ruồi được nêu bật trong Bảng 1.
Bảng 1: Các đặc điểm lâm sàng của Hội chứng Noonan với nhiều nốt ruồi
| Hệ cơ quan | Các đặc điểm lâm sàng |
| Da | Nhiều nốt ruồi: Các tổn thương nhỏ và tăng sắc tố tối màu tập trung từng đám ở đầu, cổ và thân mình nhưng không có ở niêm mạc. Có từ lúc sinh ra và tăng lên theo tuổi. |
| Mặt | Chồng chéo với Hội chứng Noonan và các bệnh lý RAS khác: Tăng khoảng cách hai mắt, cầu mũi phẳng, tai dị hình ở phần lớn bệnh nhân; cũng có thể có môi mỏng, tai thấp, sụp mi và thừa da cổ. |
| trung ương | Giảm khả năng học tập gặp trong 30%, nhưng thiểu năng trí tuệ là hiếm gặp; giảm trương lực, cơn động kinh, rối loạn tự kỷ và chậm phát triển thì ít gặp. |
| Tim | Bệnh cơ tim phì đại là tổn thương hay gặp nhất và có thể đe dọa tính mạng. Block nhánh phải là loạn nhịp hay gặp nhất nhưng các bất thường dẫn truyền khác cũng có thể gặp; hẹp van động mạch phổi được báo cáo trong 23% ca bệnh. |
| Thính lực | Giảm thính lực thần kinh-cảm giác gặp trong 25%, thường là 2 bên và có thể mất thính lực hoàn toàn |
| Xương | Ngực lõm hoặc ngực gà gặp trong 75%; Vẹo cột sống, xương bả vai nhô cao, tật dính ngón, khớp dẻo, dị dạng xương sườn, và dính cột sống cổ có thể gặp. |
| Khác | Có thể có dị dạng răng; Chậm phát triển gặp trong 25%; Nghi ngờ liên quan với các loại ung thư. |
2. Quản lý hội chứng Noonan
Khi nghi ngờ hội chứng Noonan với nhiều nốt ruồi, bác sĩ di truyền sẽ đánh giá lâm sàng kỹ lưỡng và xét nghiệm gen thích hợp để xác định chẩn đoán.
Khám lâm sàng cần đánh giá các bất thường kèm theo về thần kinh, tim, tiết niệu sinh dục và thính giác. Hội chứng Noonan với nhiều nốt ruồi di truyền kiểu gen trội nhiễm sắc thể thường, do vậy tư vấn di truyền là cần thiết cho các bệnh nhân cũng như gia đình của họ.
Ngoài ra, đánh giá tim cẩn thận, bao gồm khám lâm sàng, điện tim đồ và siêu âm tim cũng được khuyến cáo ở tất cả bệnh nhân mắc Hội chứng Noonan với nhiều nốt ruồi khởi phát ở độ tuổi trẻ và những trường hợp được đánh giá tim nhiều lần vì bệnh cơ tim phì đại, loạn nhịp tim tiến triển theo thời gian.
Thêm vào đó, sàng lọc thính lực ở trẻ mới sinh cần được thực hiện ở tất cả bệnh nhân. Sàng lọc thính lực có thể cần lặp lại hàng năm vì mất thính lực đã được báo cáo ở những độ tuổi lớn hơn.
Tài liệu tham khảo: Rosser T. Neurocutaneous Disorders. Continuum (Minneap Minn) 2018;24(1, Child Neurology):96-129.
- Tìm hiểu về các bệnh lý Thần kinh - Da (phần 1)
- Bị mờ mắt do u tuyến yên phải làm sao?
- Phụ nữ bị chấn thương cột sống D12 khi nào có thể mang thai?
Đánh giá
Bài viết cùng tác giả
