Thiếu kẽm: Một thách thức sức khỏe đặc biệt

Kẽm cần thiết cho hoạt động xúc tác của khoảng 100 enzym và nó đóng một vai trò trong chức năng miễn dịch, tổng hợp protein, chữa lành vết thương, tổng hợp DNA, và phân chia tế bào. Tuy nhiên, thiếu kẽm sẽ là một thách thức sức khỏe đặc biệt. Vậy thiếu kẽm có phổ biến không, thiếu kẽm gây tác hại gì? Hãy cùng đọc thêm bài viết dưới đây.

Kẽm là một nguyên tố vi lượng thiết yếu, có một số vai trò và chức năng trong cơ thể con người. Kẽm là một khoáng chất thiết yếu có tự nhiên trong một số loại thực phẩm, được bổ sung vào những loại khác và có sẵn dưới dạng thực phẩm chức năng. Kẽm tham gia vào nhiều khía cạnh của quá trình chuyển hóa tế bào. Dưới đây là một số vai trò của kẽm:

• Kẽm là một thành phần thiết yếu / đồng yếu tố cho hơn 300 enzym tham gia vào quá trình tổng hợp và chuyển hóa carbohydrate, lipid, protein, axit nucleic và các vi chất dinh dưỡng khác.
• Kẽm ổn định các thành phần và màng tế bào, vì vậy nó rất quan trọng đối với cấu trúc và tính toàn vẹn của tế bào và cơ quan.
• Kẽm cần thiết cho sự phân chia tế bào và cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển bình thường trong thời kỳ mang thai, thời thơ ấu và thanh thiếu niên.
• Kẽm tham gia vào quá trình tổng hợp DNA và quá trình biểu hiện di truyền.
• Kẽm rất quan trọng đối với chức năng miễn dịch (cả miễn dịch tế bào và dịch thể).
• Kẽm có liên quan đến việc chữa lành vết thương và sửa chữa mô.
• Kẽm cần thiết cho các giác quan của vị giác và khứu giác.

Một người bình thường có 2 đến 3 gam kẽm tại bất kỳ thời điểm nào. Kẽm được sử dụng hết trong các quá trình trao đổi chất khác nhau và bị đào thải qua các kênh bài tiết và nước tiểu bình thường, vì vậy nó cần được bổ sung thường xuyên. Nếu không, bạn sẽ gặp phải các triệu chứng thiếu hụt kẽm.

Thiếu kẽm được đặc trưng bởi nhiều triệu chứng như chậm lớn, huyết áp thấp, chán ăn, miễn dịch yếu, vết thương chậm lành và tiêu chảy. Nó cũng có thể dẫn đến chậm phát triển xương, mất vị giác và khứu giác, da xanh xao, mệt mỏi và rối loạn cương dương, giảm cân không lý giải được. Thiếu kẽm cũng có thể dẫn đến trầm cảm, các bệnh tim mạch, đái tháo đường, bệnh Alzheimer và bệnh Wilson.

Ở những trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến tình trạng: Liệt dương, thiểu năng sinh dục, thiếu máu; rụng tóc, viêm da; suy giảm dẫn truyền thần kinh; bệnh thoái hóa điểm vàng...

Nhiều trong số các triệu chứng này cũng có thể xảy ra do các tình trạng sức khỏe tiềm ẩn khác. Vì vậy, điều quan trọng là bạn cần tham khảo ý kiến ​​của chuyên gia và đi khám sức khỏe để xác định xem có bị thiếu kẽm hay không.

Mặc dù tình trạng thiếu kẽm là rất hiếm, nhưng nó có khả năng xảy ra cao hơn ở một số nhóm nhất định như:

• Có chế độ ăn uống không phù hợp.
• Các bệnh đường tiêu hóa bao gồm viêm loét đại tràng, bệnh Crohn, hội chứng ruột ngắn và tiêu chảy mãn tính.
• Bệnh gan mãn tính.
• Bệnh thận mãn tính.
• Phụ thuộc vào rượu (giảm hấp thu kẽm và tăng bài tiết kẽm qua nước tiểu).
• Những người mắc bệnh hồng cầu hình liềm.
• Bệnh tiểu đường.
• Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú
• Trẻ lớn bú mẹ hoàn toàn
• Người ăn chay và người ăn chay trường
• Những người đang bổ sung một lượng lớn sắt (sắt có thể cản trở sự hấp thụ kẽm).

Kẽm rất quan trọng cho một hệ thống miễn dịch khỏe mạnh. Nó giúp kích hoạt tế bào lympho T (tế bào T) trong cơ thể bạn. Tế bào T giúp bạn theo hai cách. Chúng kiểm soát và điều chỉnh các phản ứng miễn dịch và chúng tấn công các tế bào bị nhiễm bệnh.

Hơn nữa, thiếu kẽm trong cơ thể có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm phổi và một số bệnh nhiễm trùng ở trẻ em và người già.

Kẽm giúp giữ sự toàn vẹn của làn da của bạn. Nó giúp đẩy nhanh quá trình chữa lành vết thương. Nó đóng một phần quan trọng trong việc sản xuất collagen , một mô liên kết cần thiết để phục hồi và tái tạo da.

Khi tổn thương oxy hóa tăng lên, cơ thể bạn có thể khó chữa lành các tổn thương ở mô. Khoáng chất thiết yếu này là một vi chất dinh dưỡng chống oxy hóa giúp giảm stress oxy hóa. Nó cũng giúp giảm viêm và tái tạo bề mặt vết thương để vết bầm tím của bạn được chữa lành và che phủ

Thiếu kẽm có thể dẫn đến suy giảm hệ thống miễn dịch và do đó, cơ thể không có khả năng chống lại nhiễm trùng gây tiêu chảy. Nhiều nghiên cứu liên kết tiêu chảy cấp với tỷ lệ tử vong cao ở trẻ em ở các nước đang phát triển.

Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí American Journal of Clinical Nutrition cho thấy bổ sung kẽm có thể giúp trong việc giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh tiêu chảy trong suy dinh dưỡng trẻ em

Các chất bổ sung kẽm (đặc biệt ở dạng viên ngậm hoặc xi-rô) giúp giảm mức độ nghiêm trọng và thời gian mắc bệnh cảm lạnh và các bệnh nhẹ khác. Khoáng chất này có thể giúp giảm số lượng các cytokine gây viêm, làm nặng cơ thể khi bị lạnh hoặc các bệnh nhiễm trùng khác. Ngoài ra, nó còn có khả năng kích thích hoạt động của tế bào bạch cầu rất lý tưởng để giảm cảm lạnh và nhiễm trùng.

Kẽm cần thiết cho việc sửa chữa và hoạt động của DNA. Nó cần thiết cho sự phát triển nhanh chóng của tế bào và xây dựng các thành phần chính của tế bào trong quá trình mang thai. Sự phát triển to lớn và hoạt động của enzym diễn ra trong thai kỳ khiến nó trở thành một trong những chất dinh dưỡng quan trọng nhất đối với trẻ sơ sinh và bà mẹ.

Ở phụ nữ, kẽm rất quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển phôi thai. Ở nam giới, kẽm hỗ trợ quá trình sinh tinh và phát triển các cơ quan sinh dục, trong khi ở nữ giới, kẽm hỗ trợ trong tất cả các giai đoạn sinh sản, bao gồm cả giai đoạn sinh sản và cho con bú. Khi nói đến tinh trùng, khoáng chất này đóng một vai trò quan trọng trong một số cách. Trước hết, nó hoạt động như một loại thuốc an thần để tinh trùng không tiêu hao năng lượng không cần thiết. Nó cũng bảo vệ DNA sinh sản bên trong tinh trùng khỏi bị phá vỡ, do đó, việc chuyển giao thông tin chính xác được đảm bảo. Một khi tinh trùng đi vào đường sinh sản của phụ nữ, nó sẽ nhanh chóng tiêu tan và có một luồng năng lượng đột ngột đẩy nó lên trong ống. Cuối cùng, nó là một phần thiết yếu của các enzym cho phép tinh trùng xâm nhập vào trứng.

Ngoài ra, kẽm cũng tham gia vào quá trình tổng hợp collagen. Điều này hỗ trợ thêm trong việc bình thường hóa sự hiện diện của dầu dưới da và cải thiện việc duy trì làn da khỏe mạnh. Các vết loét hở đi kèm với mụn trứng cá thực tế là nam châm đối với các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn và vi rút và khoáng chất này có thể kích thích số lượng tế bào bạch cầu và giảm nguy cơ mắc bất kỳ loại nhiễm trùng nào.

Thêm nữa, kẽm có liên quan đến tuyến tiền liệt khỏe mạnh. Sự thiếu hụt của nó có thể gây ra phì đại tuyến tiền liệt. Các nghiên cứu đã chỉ ra sự phát triển của khối u trong tuyến tiền liệt giảm hơn khi khoáng chất này ở duy trì ở mức bình thường trong cơ thể...

Duy trì tình trạng kẽm của bạn trong mức bình thường có thể là chìa khóa để sống lâu, khỏe mạnh hơn bằng cách tối ưu hóa chức năng của hệ thống miễn dịch của bạn. Cùng với việc ăn một chế độ ăn lành mạnh giàu chất dinh dưỡng, giàu thực vật (Nutritarian), làm chậm quá trình lão hóa, giảm nguy cơ mắc bệnh viêm phổi và các bệnh nhiễm trùng đe dọa tính mạng khác.

Do các triệu chứng của tình trạng thiếu kẽm có thể mờ nhạt, các dạng nhẹ khá là khó để chẩn đoán. Nếu bạn có dấu hiệu thiếu kẽm, rất có thể là do thiếu hụt khoáng chất này, hoặc cũng có thể do nguyên nhân khác. Bởi vậy, để chẩn đoán xác định bạn cần phải được thăm khám bởi các chuyên gia, thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng để có được chẩn đoán xác định.

Các xét nghiệm cần thiết:

Các bác sĩ sẽ yêu cầu bạn thực hiện một số xét nghiệm máu để giúp đánh giá nguyên nhân gây ra các triệu chứng của bạn.

Xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu ngoại vi: Thông qua xét nghiệm mày các bác sĩ sẽ biết bạn có thể bị nhiễm trùng (định lượng bạch cầu cao), hoặc thiếu máu (được thể hiện bởi sự thay đổi về số lượng và / hoặc kích thước tế bào hồng cầu). Tình trạng nhiễm trùng và thiếu máu thường gây ra các triệu chứng tương tự như thiếu kẽm.

Bạn cũng có thể được xét nghiệm kiểm tra mức điện giải đồ (nồng độ canxi, kali, natri và clorua) trong máu. Những giá trị này phản ánh sự thiếu hụt về dinh dưỡng và các tình trạng bệnh tật. Thêm nữa bác sĩ cũng có thể yêu cầu xét nghiệm hormone tuyến giáp vì các bệnh tuyến giáp có thể gây ra một số triệu chứng giống như thiếu kẽm.

Và cuối cùng không thể thiếu đó là kiểm tra mức kẽm của bạn. Phạm vi tham chiếu bình thường là 0,60-1,20 mcg /mL cho trẻ em dưới 10 tuổi trở xuống và 0,66-1,10 mcg /mL cho trẻ em trên 10 tuổi và người lớn.

Điều trị thiếu hụt kẽm

Bạn có thể tăng lượng kẽm vào cơ thể bạn bằng cách bổ sung nhiều kẽm trong chế độ ăn uống. Các khuyến nghị được đưa ra theo độ tuổi về nồng độ kẽm hàng ngày được phát triển bởi Ban Thực phẩm và Dinh dưỡng (FNB) tại Viện Y học của Viện Hàn lâm Quốc gia Hoa Kỳ như sau:

• Trẻ 0–6 tháng tuổi: 2 mg
• Trẻ 7-12 tháng tuổi: 3 mg
• Trẻ em 1–3 tuổi: 3 mg
• Trẻ em 4-8 tuổi: 5 mg
• Trẻ em 9–13 tuổi: 8 mg
• Người lớn và trẻ em từ 14 tuổi trở lên: 11 mg đối với nam và 9 mg đối với nữ
• Phụ nữ đang mang thai nên bổ sung khoảng 12 mg kẽm mỗi ngày và phụ nữ đang cho con bú thì cần khoảng 13 mg khoáng chất mỗi ngày.

Trong số các loại thực phẩm thì hàu chứa hàm lượng kẽm đặc biệt cao trong mỗi khẩu phần ăn. Chỉ 85 gam hàu sống đã cung cấp 74 mg kẽm, nhiều hơn đáng kể so với nhu cầu tiêu thụ của một người trưởng thành mỗi ngày.

Đa phần các loại thực phẩm khác đều chứa ít lượng kẽm hơn hàu, nhưng một chế độ ăn uống lành mạnh có thể dễ dàng cung cấp cho bạn để đạt được lượng kẽm khuyến nghị. Các loại thực phẩm chứa kẽm bao gồm:

• Thịt có màu đỏ
• Thịt gia cầm
• Hải sản, đặc biệt là cua và tôm hùm
• Cá, chẳng hạn như cá bơn
• Các loại đậu
• Mầm lúa mì
• Quả hạch
• Các sản phẩm từ sữa, chẳng hạn như pho mát và sữa chua

Nếu bạn là người theo chế độ ăn chay, việc nạp đủ lượng kẽm được khuyến nghị từ thực phẩm sẽ khó khăn hơn. Một vài mách nhỏ cho bạn là nên thêm các loại thực phẩm như đậu nướng, hạt điều, đậu Hà Lan và hạnh nhân đều là những nguồn cung cấp kẽm thay thế.

Bạn cũng có thể điều trị tình trạng thiếu hụt kẽm ngay lập tức bằng cách bổ sung các loại thực phẩm chức năng. Kẽm được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm chức năng bổ sung vitamin tổng hợp. Nó cũng được tìm thấy trong một số loại thuốc cảm, tuy nhiên bạn không nên dùng thuốc cảm nếu bạn không bị bệnh. Bạn cũng có thể mua thực phẩm bổ sung chỉ chứa thành phần kẽm.

Nếu bạn đang sử dụng thực phẩm chức năng để tăng lượng kẽm trong cơ thể thì bạn hãy lưu ý kẽm có thể tương tác với một số thuốc như thuốc kháng sinh, thuốc trị viêm khớp và thuốc lợi tiểu.

Trong hầu hết các trường hợp, thiếu kẽm không phải là trường hợp khẩn cấp. Nhưng nếu bạn đang mang thai hoặc đang cho con bú và nghi ngờ bị thiếu kẽm thì điều cực kỳ quan trọng là bạn phải giải quyết ngay lập tức. Kẽm rất cần thiết cho sự phát triển khỏe mạnh trong bụng mẹ.

Nếu bạn biết rằng bạn bị thiếu chất và bị tiêu chảy kéo dài trong vài ngày, bạn nên gọi bác sĩ. Kẽm là khoáng chất giúp đường ruột của bạn chống lại nhiễm trùng và nếu không có nó, tình trạng nhiễm trùng của bạn có thể trở nên nghiêm trọng hơn.

Tuy nhiên bạn có thể bị ngộ độc kẽm nếu bạn dùng quá nhiều. Triệu chứng sẽ bao gồm:

• Đau bụng
• Nhức đầu đột ngột và không hết đau
• Buồn nôn và nôn
• Mất ý thức tạm thời.

Trẻ cần cung cấp đủ lượng kẽm nguyên tố/ngày để trẻ ăn ngon, đạt chiều cao và cân nặng đúng chuẩn và vượt chuẩn. Kẽm đóng vai trò tác động đến hầu hết các quá trình sinh học diễn ra trong cơ thể, đặc biệt là quá trình phân giải tổng hợp axit nucleic, protein... Các cơ quan trong cơ thể khi thiếu kẽm có thể dẫn đến một số bệnh lý như rối loạn thần kinh, dễ sinh cáu gắt,... Vì vậy cha mẹ cần tìm hiểu về Vai trò của kẽm và hướng dẫn bổ sung kẽm hợp lý cho bé.

Ngoài kẽm, cha mẹ cũng cần bổ sung cho trẻ các vitamin và khoáng chất quan trọng khác như lysine, crom, vitamin nhóm B,... giúp con ăn ngon, có hệ miễn dịch tốt, tăng cường đề kháng để ít ốm vặt.

Hãy thường xuyên truy cập website Vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.