Sức khỏe răng miệng ở phụ nữ mang thai

Mang thai là thời kì có nhiều ảnh hưởng đến các cơ quan trong cơ thể người phụ nữ, bao gồm cả răng miệng. Những tình trạng thường gặp như viêm lợi khi mang thai, chảy máu răng hoặc khi mang thai bị đau răng. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp đến bạn đọc nguyên nhân và cách chăm sóc sức khỏe răng miệng trong giai đoạn nhạy cảm này.

1.1. Viêm lợi khi mang thai

Hầu hết các chị em phụ nữ khi mang thai đều nhận ra sự thay đổi ở nướu răng. Khi soi gương sẽ nhìn thấy nướu của họ trông đỏ hơn bình thường và có tình trạng chảy máu khi chải răng. Có một số ít thai phụ còn có tình trạng nướu còn bị sưng lên và chảy máu nghiêm trọng.

Tất cả những tình trạng trên được xếp vào nhóm bệnh viêm nướu thai kỳ. Chúng có thể xuất hiện bắt đầu từ tháng thứ hai của thai kỳ và nặng nhất vào tháng thứ tám. Sau khi em bé chào đời thì những hiện tượng trên sẽ cải thiện và dần biến mất.

Nguyên nhân chủ yếu của những thay đổi trên là do sự gia tăng nồng độ hormone progesterone trong cơ thể cao gấp 10 lần so với bình thường. Đây là điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của hệ vi khuẩn gây viêm nướu. Ngoài ra, trong thời kỳ mang thai, hệ thống miễn dịch của phụ nữ có thể hoạt động khác so với bình thường dẫn đến phản ứng của cơ thể với các vi khuẩn gây viêm nướu cũng khác đi.

1.2. U hạt thai nghén

Đây là một bệnh lý đặc biệt xuất hiện trong thời gian mang thai, còn có tên gọi khác là u nhú nướu. Bệnh xuất hiện trong khoảng từ tháng thứ ba đến tháng thứ sáu trong thai kỳ với biểu hiện với hình ảnh những khối u ở trên nướu, có màu đỏ hoặc hồng giống như quả dâu tây bị sưng tấy, có thể dễ chảy máu. Một số trường hợp còn có đặc điểm tăng sản, nướu có màu xỉn, màu hồng nhạt và bề mặt thô ráp. Những khối u hạt này không phải là một khối u thực sự và cũng không phải là bệnh ung thư. Thậm chí rằng nó không ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh mà chỉ gây khó chịu hoặc ảnh hưởng đến vệ sinh răng miệng.

U hạt thai nghén thường không cần điều trị mà sẽ tự biến mất sau khi sinh em bé. Nếu như sau khi sinh bệnh vẫn không chấm dứt thì có thể thực hiện phẫu thuật cắt nướu để tái tạo lại thẩm mỹ cho bệnh nhân.

2.1. Mòn răng

Những phụ nữ ốm nghén nặng với tình trạng nôn mửa thường xuyên có thể dẫn đến mòn men răng ở mặt trong răng cửa. Nếu thai phụ mắc phải tình trạng này thì cần liên hệ với phòng khám nha khoa để được hướng dẫn về các biện pháp ngăn ngừa ăn mòn men răng.

Sau khi nôn xong không nên chải răng ngay vì lượng acid còn trong miệng sẽ làm cho men răng bị mài mòn. Do đó, trước khi chải răng cần súc miệng bằng hỗn hợp bột baking soda và nước, hoặc bằng nước súc miệng thông thường có công thức dành riêng để trung hòa nồng độ acid trong miệng.

2.2. Sâu răng

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng khả năng sâu răng tăng lên trong thời kỳ mang thai. Nguyên nhân có thể do sự thay đổi trong chế độ ăn uống như thường xuyên ăn vặt nhưng hạn chế vệ sinh răng miệng, tăng acid trong khoang miệng do nôn, khô miệng hoặc vệ sinh răng miệng kém do buồn nôn và nôn.

2.3. Chảy máu răng ở bà bầu

Phụ nữ có thai dễ bị chảy máu hơn do sự gia tăng của các hormone trong thai kỳ (Estrogen và progesterone). Từ đó dẫn đến tình trạng hạn chế đánh răng làm tích tụ các mảng bám vi khuẩn và có khả năng bị sâu răng.

3.1. Chế độ dinh dưỡng

Việc cung cấp đầy đủ năng lượng và dinh dưỡng không những tác động tích cực đến sức khỏe của mẹ mà còn cho sự phát triển của bé. Trong giai đoạn này mẹ cần bổ sung 1200-1500 mg Canxi mỗi ngày giúp cho xương của mẹ và em bé chắc khỏe. Ngoài ra cần bổ sung từ các nguồn thực phẩm giàu Canxi như sữa, các loại hạt, phô mai và vitamin A, C, D.... Với một chế độ ăn uống đầy đủ như vậy không chỉ giúp hạn chế các vấn đề răng miệng cho mẹ mà còn giúp hệ răng miệng của thai nhi phát triển hoàn hảo.

3.2. Vệ sinh răng miệng

Phụ nữ có nguy cơ gia tăng sâu răng và viêm lợi khi mang thai nên chăm sóc và vệ sinh răng miệng luôn được nhấn mạnh hàng đầu với đối tượng này. Hiệp hội Nha khoa Hoa Kỳ (ADA) đã đưa ra một số khuyến cáo sau:

• Đánh răng đầy đủ 2 lần/ngày với bàn chải lông mềm trong 2 phút cùng với kem đánh răng có chứa Fluoride.
• Thay bàn chải đánh răng 3-4 tháng/lần hoặc nếu lông bàn chải xơ cứng thì có thể thay sớm hơn. Khi lông bàn chải xơ cứng thì khả năng làm sạch răng sẽ giảm đi, và có thể kích thích chảy máu nướu.
• Sử dụng chỉ tơ nha khoa để làm sạch kẽ răng sau mỗi bữa ăn giúp loại bỏ thức ăn và mảng bám nằm ở cổ răng hoặc kẽ răng mà bàn chải không thể chạm đến các kẽ răng và một phần cổ răng dưới lợi.

• Thời điểm can thiệp: Thời điểm 3 tháng đầu là lúc thai nhi đang hình thành các cơ quan nên cần tránh can thiệp nha khoa trong giai đoạn này vì có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của em bé. Ngoài ra 3 tháng cuối là lúc thai đã phát triển lớn, dẫn đến khó khăn cho mẹ khi thực hiện các tư thế cần thiết cho điều trị răng miệng, khi nằm quá lâu trên ghế nha khoa có thể dẫn đến hạ huyết áp khi nằm ngửa quá lâu. Do đó, trong hai thời điểm này nên hạn chế tối đa các can thiệp, ngoại trừ những trường hợp cần điều trị khẩn cấp thì bác sĩ sẽ cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ để thực hiện. 3 tháng giữa là lúc thích hợp để thực hiện các phương pháp điều trị đối với những trường hợp nếu trì hoãn đến sau sinh sẽ gây nguy hiểm, chẳng hạn như nhổ răng, điều trị tủy.
• Một số điều trị nha khoa vẫn có thể thực hiện an toàn trong thai kỳ như nhổ răng, gây tê tại chỗ, điều trị tủy, cạo vôi răng. Trong những trường hợp khẩn cấp như viêm nướu hay nhiễm trùng sẵn có, nha sĩ cần tham khảo ý kiến từ bác sĩ sản khoa.
• Theo các nghiên cứu, chụp X-quang nha khoa vẫn an toàn với phụ nữ mang thai vì liều lượng bức xạ trong một lần chụp tương đối thấp. Tuy nhiên vẫn nên hạn chế đến mức có thể và trong trường hợp cần thiết thì phải mặc áo chì để hạn chế lượng tia tiếp xúc với thai nhi
• Kháng sinh và thuốc tê: Các thuốc gây tê tại chỗ (có Epinephrine hoặc không) vẫn an toàn đối với phụ nữ mang thai. Các loại thuốc kháng sinh như: Penicillin, Amoxicillin, Cephalosporins, Clindamycin, Metronidazole an toàn đối với thai kỳ. Cần lưu ý một số loại kháng sinh có thể để lại di chứng cho bé như tetracycline (tạo màu trên răng), vancomycin (độc với tai / thận), streptomycin (độc với tai) nên không thích hợp sử dụng trong thời kỳ mang thai. Ngoài ra, theo ADA, nên tránh tuyệt đối ciprofloxacin, benzodiazepine và barbiturat.
• Thuốc giảm đau: Cơn đau bắt nguồn từ răng có thể gây đau ở những vị trí khác như đau đầu làm cho bệnh nhân thấy căng thẳng. Do đó, khi kê đơn thuốc giảm đau cần có sự tư vấn của bác sĩ. Thuốc giảm đau gây nghiện như có thể làm suy nhược hệ thần kinh trung ương và thuốc chống viêm không steroid có thể gây ra bệnh lý ống động mạch, do đó nên tránh sử dụng chúng trong thời kỳ mang thai. Theo khuyến nghị của FDA, Acetaminophen (Paracetamol) có thể được ưu tiên sử dụng trong thai kỳ.
• Kiểm tra răng định kỳ: Số lần khám răng lý tưởng trong 3 tháng đầu là 2 lần, 3 tháng sau và 3 tháng giữa là mỗi kỳ một lần. Sau khi lần kiểm tra đầu tiên có sức khỏe răng miệng tốt, cần kiểm tra xem có vệ sinh răng miệng trong 3 tháng giữa hay không và nên thực hiện điều trị theo kế hoạch trong giai đoạn này (ví dụ như nhổ răng, trám răng).

Sức khỏe răng miệng là một phần của sức khỏe toàn thân và rất quan trọng trong giai đoạn này vì liên quan đến cả mẹ và bé. Việc bỏ bê sức khỏe răng miệng khi mang thai không chỉ gây ra các vấn đề như sâu răng, rụng răng mà còn có thể dẫn đến các vấn đề như sinh non, trẻ sơ sinh nhẹ cân và tiền sản giật. Do đó, các thai phụ cần thực hiện các biện pháp cần thiết để ngăn ngừa các vấn đề răng miệng không thể phục hồi.

Nguồn tham khảo: cdc.gov, ncbi.nlm.nih.gov, webmd.com