Sự tiêu cực có thể thay đổi suy nghĩ của bạn

Những lời chỉ trích thường có tác động lớn hơn những lời khen ngợi, những tin tức xấu thường thu hút nhiều sự chú ý hơn là tốt. Những sự tiêu cực có tác động đến não bộ của chúng ta nhiều hơn những sự tích cực. Các nhà tâm lý học gọi đây là thiên kiến ​​tiêu cực (hay còn gọi là khuynh hướng ​​tiêu cực).

Thiên kiến ​​tiêu cực là xu hướng dễ dàng ghi nhận và chú ý vào những kích thích tiêu cực. Thiên kiến tiêu cực hay còn được gọi là sự bất đối xứng giữa tích cực và tiêu cực, cũng có nghĩa là chúng ta dễ dàng quở trách ai đó mạnh mẽ hơn thay vì ngợi khen bởi vì đã có sẵn sự tiêu cực mặc dù họ đang làm việc tích cực.

Loài người chúng ta thường ghi nhớ những đau đớn, mất mát, những gì không tốt đẹp nhiều hơn những trải nghiệm tích cực; nhắc lại những lời chỉ trích tốt hơn là khen ngợi; phản ứng với những kích thích tiêu cực mạnh mẽ hơn; thường xuyên nghĩ về những điều tiêu cực hơn.

Ví dụ, bạn có thể đang có một ngày làm việc tuyệt vời, bỗng một người đồng nghiệp đưa ra lời nhận xét phiến diện và việc này khiến bạn cảm thấy khó chịu. Khi bạn đi làm về và ai đó hỏi rằng ngày hôm nay của bạn như thế nào, bạn trả lời rằng ngày hôm nay thật tồi tệ, mặc dù thực tế là bạn đã có một ngày làm việc khá tốt và chỉ có một sự cố tiêu cực xảy ra.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng trong một loạt các sự kiện tâm lý, mọi người có xu hướng tập trung nhiều hơn vào điều tiêu cực. Chúng ta thường có xu hướng chú ý nhiều hơn vào sự tiêu cực, học hỏi từ những kết quả và trải nghiệm tiêu cực, sau đó đưa ra quyết định dựa trên những thông tin tiêu cực nhiều hơn là dữ liệu tích cực.

• Động lực: Nghiên cứu tâm lý cho thấy rằng thiên kiến ​​tiêu cực ảnh hưởng đến động lực để hoàn thành nhiệm vụ. Thay vì tập trung vào những gì bạn sẽ đạt được, thiên kiến tiêu cực có thể khiến bạn tập trung vào những gì bạn có thể phải từ bỏ để đạt được mục tiêu đó.
• Tin xấu: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những tin tức tiêu cực có nhiều khả năng được coi là trung thực hơn. Sự tiêu cực thu hút chú ý nhiều hơn, nó cũng có thể được coi là có giá trị cao hơn. Đây có thể là lý do tại sao tin xấu dường như thu hút nhiều sự chú ý hơn của chúng ta.
• Chính trị: Sự khác biệt về thiên kiến ​​tiêu cực cũng có liên quan đến hệ tư tưởng chính trị. Một số nghiên cứu cho thấy, so với những người có theo chủ nghĩa tự do, những người có tư tưởng chính trị bảo thủ có thể phản ứng mạnh mẽ hơn về mặt tâm lý với những thông tin tiêu cực. Ví dụ, đã có một số bằng chứng phát hiện rằng những người tự coi mình là bảo thủ về mặt chính trị có nhiều khả năng suy nghĩ tiêu cực và đánh giá các kích thích không chắc chắn là đe dọa. Sự khác biệt về thiên kiến tiêu cực như vậy có thể giải thích tại sao một số người có xu hướng coi trọng những thứ như truyền thống và an ninh trong khi những người khác cởi mở hơn với việc chấp nhận sự thay đổi.

Xem ngay: Luôn có suy nghĩ tiêu cực kèm suy nghĩ chậm phải làm gì?

Xu hướng tiêu cực, chú ý và tập trung nhiều hơn những điều xấu, tiêu cực và bỏ qua, phớt lờ những điều tốt đẹp, tích cực có thể là kết quả của một quá trình tiến hóa. Trước đó trong lịch sử loài người, việc chú ý đến những mối đe dọa xấu, nguy hiểm và tiêu cực trên thế giới theo đúng nghĩa đen là vấn đề sống chết. Những người thích nghi hơn với nguy hiểm và những người chú ý hơn đến những thứ xung quanh có nhiều khả năng tồn tại hơn. Điều này có nghĩa là họ cũng có nhiều khả năng truyền lại những gen khiến họ chú ý đến nguy hiểm hơn.

• Sự phát triển: Nghiên cứu cho thấy rằng thiên kiến ​​tiêu cực bắt đầu xuất hiện trong giai đoạn sơ sinh. Trẻ sơ sinh có xu hướng chú ý nhiều hơn đến biểu hiện tích cực trên khuôn mặt và giọng nói, nhưng điều này bắt đầu thay đổi khi chúng gần 1 tuổi. Trong khoảng thời gian này, trẻ bắt đầu hình thành và phát triển những phản ứng với sự tiêu cực. Điều này cho thấy khuynh hướng tiêu cực của não xuất hiện trong nửa sau của năm đầu đời của trẻ.
• Phản ứng của bộ não: Bằng chứng khoa học thần kinh đã chỉ ra rằng có quá trình xử lý thần kinh lớn hơn trong não để phản ứng lại sự tiêu cực. Các nghiên cứu liên quan đến việc đo lường các điện thế não và những sự kiện đã cho thấy phản ứng của não bộ đối với kích thích tiêu cực mạnh mẽ hơn tích cực.

Mặc dù chúng ta có thể không còn cần phải cảnh giác cao độ như tổ tiên ban đầu của chúng ta để tồn tại, nhưng thiên kiến ​​tiêu cực vẫn đóng một vai trò quan trọng trong cách mà não bộ hoạt động. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng thiên kiến ​​tiêu cực có thể có nhiều tác động đến cách chúng ta suy nghĩ, phản ứng và cảm nhận.

Sự tiêu cực có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ và việc ra quyết định của bạn, cũng như cách bạn nhìn nhận mọi người.

• Các mối quan hệ: Thiên kiến ​​tiêu cực có thể ảnh hưởng sâu sắc đến các mối quan hệ. Nó có thể khiến chúng ta mong đợi điều tồi tệ nhất ở người khác, đặc biệt là những người mà chúng ta quen biết trong thời gian dài. Trong các mối quan hệ, những lời nói, nhận xét tiêu cực sẽ nặng nề hơn. Nhận thức được xu hướng khắc phục tiêu cực của bản thân cũng rất quan trọng. Bằng cách hiểu được xu hướng tự nhiên này của con người, bạn có thể tập trung vào việc ngừng mong đợi điều tồi tệ nhất có thể xảy ra.
• Ra quyết định: Suy nghĩ tiêu cực có thể có ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định. Trong công trình nổi tiếng của mình, các nhà nghiên cứu từng đạt giải Nobel Kahneman và Tversky đã phát hiện ra rằng khi đưa ra quyết định đối với một sự kiện, chúng ta luôn đặt trọng tâm vào những khía cạnh tiêu cực nhiều hơn. Xu hướng nhấn mạnh quá mức đến sự tiêu cực có thể có tác động đến những lựa chọn mà mọi người đưa ra và những rủi ro mà họ sẵn sàng chấp nhận.
• Nhận thức con người: Khi hình thành ấn tượng về người khác, mọi người cũng có xu hướng tập trung nhiều hơn vào những thông tin tiêu cực.

Thiên kiến ​​tiêu cực có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của bạn, khiến bạn chìm vào những suy nghĩ đen tối, làm tổn thương mối quan hệ của bạn với những người thân yêu, gây khó khăn cho việc duy trì cái nhìn lạc quan về cuộc sống.

May mắn thay, có những cách mà bạn có thể thực hiện để thay đổi suy nghĩ của mình và chống lại xu hướng suy nghĩ tiêu cực, bao gồm:

• Ngừng tự đối thoại một cách tiêu cực: Ví dụ, sau khi một sự kiện diễn ra, trong đầu bạn liên tục hiện lên những câu hỏi như “Đáng lẽ mình không nên làm như vậy”. Tự nói chuyện với bản thân một cách tiêu cực như vậy có thể định hình cách bạn nghĩ về bản thân và người khác. Vì vậy, hãy dừng những suy nghĩ đó lại bất cứ khi nào chúng hình thành trong đầu của bạn. Thay vì sửa chữa những sai lầm trong quá khứ không thể thay đổi, hãy xem xét những gì bạn đã học được và cách bạn có thể áp dụng chúng trong tương lai.
• Định hình lại tình huống: Cách bạn trò chuyện với bản thân về các sự kiện, trải nghiệm và với mọi người đóng một vai trò lớn trong việc định hình cách bạn diễn giải các sự kiện. Khi bạn thấy bản thân đang có xu hướng nhiều suy nghĩ tiêu cực hơn hoặc chỉ tập trung vào khía cạnh xấu của tình huống, hãy tìm cách điều chỉnh sự kiện theo hướng tích cực. Điều này không có nghĩa là phớt lờ những mối nguy hiểm tiềm ẩn, đơn giản là tập trung để đưa ra trọng lượng công bằng và bình đẳng cho các sự kiện tốt.
• Ghi nhớ những khoảnh khắc tích cực: Khi bạn thấy mình đang suy ngẫm về mọi thứ, hãy tìm một hoạt động nâng cao tinh thần để kéo bản thân ra khỏi suy nghĩ tiêu cực này. Ví dụ, nếu bạn đang xem xét lại một sự kiện hoặc kết quả khó chịu nào đó trong đầu, hãy cố gắng chuyển hướng sự chú ý của bạn sang nơi khác một cách có ý thức và tham gia vào một hoạt động mang lại cho bạn niềm vui. Một vài ý tưởng khác giúp bạn thoát khỏi những suy nghĩ tiêu cực như đi dạo, nghe những bài hát vui tươi, đọc một quyển sách hay, tận hưởng những khoảnh khắc tích cực trong cuộc sống. Bởi vì những trải nghiệm tích cực cần được ghi nhớ nhiều hơn, điều quan trọng là phải quan tâm nhiều hơn đến những điều tốt đẹp sẽ xảy ra. Bạn cần nỗ lực nhiều hơn để làm sao những khoảnh khắc hạnh phúc có thể tồn tại lâu dài trong trí nhớ của bạn, giống như cách những suy nghĩ tiêu cực hoạt động trong não bộ của chúng ta. Hãy dành thời gian và thực sự tập trung khi những điều tuyệt vời xảy đến với chúng ta và lặp lại khoảnh khắc đó vài lần trong tâm trí để bộ não có thể ghi nhớ.
• Sử dụng những từ ngữ tích cực: Thiên kiến ​​tiêu cực có thể có tác động mạnh mẽ đến hành vi của bạn, nhưng nếu bạn có thể nhận thức được nó, điều đó cũng có nghĩa là bạn có thể áp dụng những biện pháp để có cái nhìn tích cực hơn về cuộc sống. Thực hiện một cách tiếp cận có đầu óc hơn bao gồm việc nhận thức được xu hướng suy nghĩ tiêu cực của bản thân và nâng cao ý thức hạnh phúc lên hàng đầu trong nhận thức, đây là một trong những cách tốt nhất để chống lại thiên kiến ​​tiêu cực. Nghi ngờ về điều tiêu cực có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, vì vậy, thực hiện các bước để chống lại sự thiên vị này có thể đóng một vai trò trong việc giúp bạn có một sức khỏe tinh thần tốt hơn.

Suy nghĩ tiêu cực có thể thay đổi suy nghĩ của chúng ta, làm ảnh hưởng đến các mối quan hệ, cách chúng ta ra quyết định và nhìn nhận, đánh giá người khác. Nếu nhận thức được xu hướng tiêu cực của bản thân, chúng ta cũng có thể tìm được cách để vượt qua nó và có một sức khỏe tinh thần tốt hơn.

Nguồn tham khảo: verywellmind.com; webmd.com.