Sinh thiết phần mềm dưới hướng dẫn siêu âm

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Trịnh Văn Đông - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Sinh thiết phần mềm là kỹ thuật thường được thực hiện trước khi bác sĩ quyết định điều trị khối u phần mềm. Dưới sự hướng dẫn của siêu âm, sinh thiết phần mềm sẽ được thực hiện an toàn, chính xác và hiệu quả hơn.

Sinh thiết là kỹ thuật lấy một mẫu nhỏ mô từ vị trí cơ thể bị nghi ngờ tổn thương. Mẫu mô sau đó sẽ được dùng làm xét nghiệm chẩn đoán mô học nhằm tìm ra các bất thường về cấu trúc, chức năng. Kết quả xét nghiệm giúp chẩn đoán chính xác bệnh lý mà người bệnh đang gặp phải.

Khi người bệnh mắc các khối u phần mềm, sinh thiết mô mềm là kỹ thuật thường được thực hiện trước khi bác sĩ quyết định điều trị. Sinh thiết phần mềm thường được thực hiện dưới sự hướng dẫn của các phương tiện chẩn đoán hình ảnh nhằm tăng khả năng chính xác và hạn chế các tai biến.

Không chỉ là phương tiện ghi hình, chẩn đoán, siêu âm còn là phương tiện thường được lựa chọn để định vị, hướng dẫn một số thủ thuật can thiệp nông, trong đó có sinh thiết mô mềm. Sự phát triển của siêu âm đầu dò tần số cao giúp sinh thiết các cấu trúc mô mềm ở nông một cách hiệu quả, giảm thiểu các nguy cơ tai biến, đặc biệt là tai biến chọc vào các mạch máu lớn.

Kỹ thuật sinh thiết phần mềm dưới sự hướng dẫn siêu âm được chỉ định rộng rãi cho các loại tổn thương phần mềm nghi ngờ u có thể khảo sát dưới siêu âm. Sinh thiết mô mềm dưới hướng dẫn siêu âm không được chỉ định ở những người bệnh không hợp tác (trẻ nhỏ, người bệnh lơ mơ, mê sảng, hôn mê, tâm thần), người có rối loạn đông máu hoặc người có các bệnh lý toàn thân như rối loạn hô hấp, tim mạch,...

Ê-kíp thực hiện gồm có bác sĩ chuyên khoa, bác sĩ phụ và điều dưỡng. Các phương tiện cần có gồm:

• Máy siêu âm với các đầu dò chuyên dụng; hệ thống lưu trữ hình ảnh, máy in ảnh, giấy in
• Thuốc gây tê tại chỗ, dung dịch sát khuẩn da, niêm mạc; hộp thuốc chống sốc
• Kim chọc hút, kim sinh thiết chuyên dụng; bơm tiêm thông thường, bông, băng, cồn, gạc, nước muối sinh lý, bộ dụng cụ can thiệp vô trùng.

Về phía người bệnh, để chuẩn bị sinh thiết, người bệnh sẽ được nhân viên y tế giải thích kỹ mục đích của thủ thuật, các nguy cơ có thể gặp phải, các bước tiến hành để phối hợp với thầy thuốc trong quá trình thực hiện. Sinh thiết phần mềm dưới hướng dẫn siêu âm chỉ được thực hiện khi người bệnh hoặc gia đình ký vào giấy đồng ý làm thủ thuật.

Người bệnh được hướng dẫn nằm trên bàn can thiệp. Ê-kíp đặt đường truyền tĩnh mạch, lắp máy theo dõi nhịp thở, mạch, huyết áp, điện tâm đồ, SpO2, sau đó sát trùng da và phủ khăn vô khuẩn có lỗ. Bác sĩ có thể chỉ định cho thuốc an thần nếu người bệnh quá kích thích không nằm yên.

Bác sĩ sẽ dùng siêu âm để chọn vị trí đường vào sinh thiết. Các nguyên tắc là chọn vị trí gần khối u nhất, an toàn nhất, đường kim sinh thiết phải tránh các vị trí mà siêu âm có thể xác định được. Tùy thuộc vào kích cỡ mẫu mô cần lấy, bác sĩ có thể dùng một trong hai cách lấy mẫu như sau:

Kim nhỏ sau gắn trên bơm tiêm, dựa vào siêu âm hướng dẫn vào trong ổ bệnh. Bác sĩ sẽ kéo lùi pít-tông của bơm tiêm để tạo áp lực âm đồng thời thực hiện động tác di chuyển kim tới lui ở vùng tổn thương để hút mẫu bệnh phẩm vào trong kim.

Sau khi lấy được mẫu bệnh phẩm, rút bơm tiêm cùng kim nhỏ ra, tháo rời bơm tiêm khỏi kim và hút một ít không khí vào bên trong bơm tiêm. Gắn kim vào bơm tiêm lại và đẩy pít tông để đẩy bệnh phẩm trong kim lên trên lam kính để thực hiện giải phẫu bệnh. Việc lấy mẫu phải được thực hiện tối thiểu hai lần vì cần lấy mẫu ở những vị trí khác nhau.

Sinh thiết mô được dùng để lấy những mẫu bệnh phẩm lớn, không bị biến dạng nhiều để nghiên cứu cấu trúc mô.

Dưới siêu âm hướng dẫn, bác sĩ dùng kim lớn tiến đến bờ ngoài ổ bệnh lý, sau đó súng sinh thiết được kích hoạt, lõi kim với lõi khuyết bên trong tiến vào ổ bệnh khoảng 23mm (đây là khoảng cách cho loại kim có đường kính 1.2mm). Nòng ngoài tiếp đó cũng được kích hoạt tiến về phía trước để cắt và giữ lại cột mô bên trong lõm khuyết. Sau khi đã cắt mô, bác sĩ rút kim ra và tác rời kim khỏi súng sinh thiết, dùng kim nhỏ để đưa cột mô ra khỏi lõm sinh thiết.

Việc sinh thiết sẽ được thực hiện theo nhiều hướng khác nhau ở phần ngoại biên của tổn thương, số mẫu mô thường lấy là 3 mẫu. Mẫu sinh thiết đạt yêu cầu là phải lấy được tổn thương, chiều dài tối thiểu 1cm, không bị vỡ ra khi cho vào dung dịch formalin.

Nếu bệnh nhân bị chảy máu sau khi sinh thiết, bác sĩ sẽ đánh giá vị trí và mức độ nghiêm trọng của chảy máu. Sử dụng phương pháp băng ép để cầm máu nếu có thể. Cho người bệnh ngưng các thuốc chống đông nếu cần thiết và an toàn cho người bệnh. Tùy theo tình trạng của người bệnh, bác sĩ sẽ xem xét các mức độ can thiệp bao gồm cả các thủ tục thuyên tắc mạch, chuẩn bị kích cỡ stent động mạch phù hợp,...

Nếu người bệnh có dấu hiệu nhiễm trùng, bác sĩ sẽ đánh giá mức độ là nhiễm trùng tại chỗ hay nhiễm trùng hệ thống. Lấy mẫu bệnh phẩm để nuôi cấy và chỉ định kháng sinh phù hợp cho người bệnh.

Khi sinh thiết có thể gây tổn thương các cơ quan khác, nếu nghi ngờ người bệnh bị tổn thương ống tiêu hóa cần phải theo dõi viêm phúc mạc và sử dụng kháng sinh. Nếu nghi ngờ tổn thương màng phổi, lồng ngực cần cho người bệnh chụp X-quang phổi.

Nếu nghi ngờ có tổn thương những tạng đặc như chảy máu bên trong, cần cho người bệnh chụp cắt lớp vi tính và theo dõi chặt chẽ mức độ mất máu của người bệnh trên lâm sàng.

Sinh thiết phần mềm là kỹ thuật thường được thực hiện trước khi bác sĩ quyết định điều trị khối u phần mềm. Theo đó, dưới sự hướng dẫn của siêu âm sẽ giúp bác sĩ đánh giá các bệnh lý, tổn thương hiệu quả.

Tùy từng khối mô mềm mà bác sĩ sẽ tư vấn có thể sinh thiết càng sớm càng tốt hay có thể trì hoãn.