Rối loạn chuyển hoá trên bệnh nhân bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu

Bài viết của Bác sĩ Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Sự hiện diện của gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) có liên quan đến việc gia tăng tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường type 2 và hội chứng chuyển hoá (không phụ thuộc vào các thông số nhân khẩu học và lối sống).

Về dân số không béo phì, 2 nghiên cứu độc lập ở Trung Quốc xác nhận rằng bệnh nhân béo phì bị gan nhiễm mỡ không do rượu thường xuyên sẽ đi kèm tăng huyết áp và hội chứng chuyển hoá nhiều hơn những người khác. Ngược lại - nghiên cứu chuyên biệt ở Trung Quốc cũng báo cáo rằng bệnh nhân gan nhiễm mỡ không do rượu béo phì, cao huyết áp và đái tháo đường có độ cứng động mạch, nồng độ đường huyết lúc đói, cholesterol toàn phần, LDL-C, Triglyceride và tình trạng đề kháng insulin cao hơn đối tượng không béo phì khác.

Hơn nữa, một nghiên cứu thuần tập ở Ấn Độ cũng chỉ ra rằng, bệnh nhân gan nhiễm mỡ không do rượu có nguy cơ cao hơn đối với các rối loạn chuyển hóa mà không cần quan tâm đến sự hiện diện của béo phì. Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu béo phì thường không dung nạp glucose hơn và có mức mỡ máu cao hơn so với nhóm chứng không béo phì.

Phù hợp với các nghiên cứu nói trên, Oral và cộng sự cũng báo cáo rằng bệnh nhân gan nhiễm mỡ không do rượu béo phì từ Thổ Nhĩ Kỳ thường không dung nạp glucose, có mức Triglyceride và cholesterol toàn phần cao hơn so với nhóm chứng không béo phì. Các phát hiện tương tự cũng được báo cáo trong một nghiên cứu khác của Thổ Nhĩ Kỳ, nơi bệnh nhân gan nhiễm mỡ không do rượu gầy có tỷ lệ tăng huyết áp và hội chứng chuyển hoá cũng như tình trạng đề kháng insulin thấp hơn.

Về kết quả chuyển hóa ở bệnh nhân gan nhiễm mỡ không do rượu có béo phì và không béo phì/ gầy, một nghiên cứu trên 669 bệnh nhân NAFLD ở Ý đã chứng minh rằng, bệnh nhân NAFLD gầy có tần suất tăng huyết áp thấp hơn, bệnh đái tháo đường type 2 và hội chứng chuyển hoá thấp hơn so với bệnh nhân NAFLD thừa cân và béo phì.

Tuy nhiên kết quả này không được xác nhận trong một nghiên cứu của Shao và cộng sự ở người béo phì và bệnh nhân NAFLD Trung Quốc không béo phì. Các tác giả cho thấy nhóm thứ 2 có đường huyết lúc đói, nồng độ cholesterol toàn phần và Triglyceride huyết thanh thấp hơn cũng như tỷ lệ tăng huyết áp thấp hơn.

Hơn nữa, Li và cộng sự đã chứng minh rằng tỷ lệ bệnh nhân Trung Quốc có đường huyết lúc đói tăng và nồng độ Triglyceride huyết thanh cao hơn ở nhóm béo phì so với bệnh nhân NAFLD không béo phì. Ngoài ra, 2 nghiên cứu từ Trung Quốc cho thấy tỷ lệ mắc hội chứng chuyển hoá và tăng huyết áp ở người béo phì cao hơn so với bệnh nhân không béo phì mắc NAFLD.

Ở dân số Ấn Độ, Kumar và cộng sự báo cáo rằng trong số bệnh nhân NAFLD gầy có nồng độ insulin huyết thanh và tình trạng đề kháng insulin thấp hơn, cũng như tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường type 2 và bệnh hội chứng chuyển hoá thấp hơn so với bệnh nhân béo phì.

Trong các nghiên cứu được thực hiện ở Nhật Bản, Yoshitaka và cộng sự báo cáo huyết áp và đường huyết lúc đói thấp hơn và mức cholesterol mật độ cao (HDL-C) trong huyết thanh cao hơn ở người gầy so với bệnh nhân NAFLD béo phì.

Trong khi Honda và cộng sự cũng báo cáo rằng đường huyết lúc đói, insulin, Triglyceride và tình trạng đề kháng insulin của bệnh nhân NAFLD béo phì ở Nhật Bản tăng so với bệnh nhân NAFLD không béo phì.

Trong một mẫu nghiên cứu ở Hồng Kông, Wei và cộng sự báo cáo rằng bệnh nhân NAFLD không béo phì có IR thấp hơn bệnh nhân NAFLD béo phì. Hơn nữa, tỷ lệ mắc hội chứng chuyển hoá và tăng huyết áp đã tăng lên ở những bệnh nhân béo phì.

Một nghiên cứu được thực hiện ở Bangladesh cũng cho thấy không béo phì (BMI ở bệnh nhân NAFLD có cholesterol toàn phần, đường huyết lúc đói, tình trạng đề kháng insulin và nồng độ HDL-C thấp hơn so với bệnh nhân NAFLD béo phì.

Trái ngược với những phát hiện này, 1 nghiên cứu từ Hàn Quốc đã báo cáo tỷ lệ lưu hành các thành phần hội chứng chuyển hoá cao hơn ở bệnh nhân gan nhiễm mỡ không béo phì so với bệnh nhân NALFD béo phì. Ngay cả sau khi điều chỉnh các yếu tố gây nhiễu.

Có thể sự khác biệt không được ghi chép trong chế độ ăn uống, hoạt động thể chất và tình trạng hút thuốc giữa 2 nhóm. Lee và cộng sự cũng báo cáo rằng, bệnh nhân NAFLD không béo phì có tỷ lệ mắc hội chứng chuyển hoá và tăng huyết áp cũng như nồng độ HDL-C huyết thanh thấp hơn so với bệnh nhân NAFLD béo phì. Tuy nhiên, nghiên cứu này mang tính chất bệnh viện và không dựa vào cộng đồng.

Để đăng ký khám và điều trị bệnh lý gan mật tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.

Tài liệu tham khảo

Chrysavgis L, Ztriva E, Protopapas A, Tziomalos K, Cholongitas E. Nonalcoholic fatty liver disease in lean subjects: Prognosis, outcomes and management. World J Gastroenterol 2020; 26(42): 6514-6528 [PMID: 33268944 DOI: 10.3748/wjg.v26.i42.6514]