Phẫu thuật nội soi điều trị Megacolon (phẫu thuật Soave đường hậu môn một thì)

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ nội trú Lê Thanh Tuấn - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Megacolon là sự giãn nở bất thường của đại tràng hay còn gọi là phình đại tràng. Sự giãn nở thường đi kèm với tê liệt các chuyển động nhu động của ruột. Trong trường hợp xấu, phân hợp nhất thành các khối cứng trong trại tràng và cần phải được phẫu thuật để loại bỏ.

Megacolon là nguyên nhân gây tắc ruột thấp thường gặp nhất ở lứa tuổi nhũ nhi. Bệnh do hạch bẩm sinh trong đám rối thần kinh ruột. Do đó, tên gọi chính xác là phình đại tràng vô hạch bẩm sinh (Bệnh Hirschsprung).

Bệnh đôi khi xảy ra trong cùng một gia đình hoặc trong một số trường hợp có thể liên quan đến đột biến gen. Bệnh này xảy ra khi các tế bào thần kinh trong đại tràng không hình thành hoàn toàn. Các dây thần kinh trong đại trạng kiểm soát các cơn co thắt cơ bắp để di chuyển thức ăn qua ruột. Bởi vì không có các cơn co thắt vì vậy phân vẫn nằm lại ở trong ruột già. Bệnh này phổ biến ở nam giới và có thể di truyền được. Ngoài ra bệnh còn liên quan đến một số bệnh di truyền khác như hội chứng Down và các tình trạng bất thường khi sinh như bệnh tim bẩm sinh.

Đối với trẻ em bị mắc bệnh dễ bị nhiễm trùng đường ruột nghiêm trọng gọi là viêm ruột. Và khi đó, viêm ruột có thể đe dọa đến tính mạng của trẻ.

Các triệu chứng của bệnh thường đáng chú ý ngay sau khi bé được sinh ra. Mặc dù, đôi khi chúng cũng không rõ ràng cho đến khi đứa trẻ một hoặc hai tuổi. Dấu hiệu của bệnh bao gồm:

• Không có phân su trong vòng 48 giờ (phân có màu đen giống như hắc ín)
• Bụng sưng và đau bụng
• Nôn ra dịch xanh
• Táo bón kéo dài mà không đỡ hơn bằng các phương pháp điều trị thông thường
• Ăn không ngon hoặc không tăng cân

video đề xuất:

Tầm soát thai nhi - Bé khỏe chào đời

Kỹ thuật mổ điều trị bệnh lý này bao gồm cắt bỏ đoạn vô hạch và tái lập sự lưu thông ruột. Có 3 phương pháp phẫu thuật trong đó phương pháp phẫu thuật Soave đường hậu môn được coi là kinh điển trong điều trị bệnh Hirschsprung. Phương pháp này được giới thiệu vào những năm 1960. Niêm mạc và lớp dưới niêm mạc của trực tràng được cắt bỏ và ruột hạch được kéo qua vòng cơ không có hạnh của trực tràng. Các hoạt động ban đầu không bao gồm sự thông nhau của hai mạch mà dựa trên sự hình thành mô sẹo giữa phân đoạn kéo qua và ruột không có hạch xung quanh.

Quá trình phẫu thuật Soave cụ thể:

• Chuẩn bị: Bệnh nhân được hướng dẫn kỹ để làm sạch đại tràng bằng cách thụt rửa, uống kháng sinh dự phòng, ...
• Phẫu thuật: Bác sĩ sẽ gây mê nội khí quản, tê xương cùng. Sử dụng dụng cụ để xác định vị trí đoạn vô hạch (sinh thiết lạnh nếu có). Bắt đầu từ mạc treo đại tràng xích ma, mở cửa sổ bừng móc đốt. Mạch máu mạc treo đại tràng được bóc tách. Khi hạ đại tràng, cần kiểm tra kỹ tránh hiện tượng xoắn vặn xảy ra. Ở phía của hậu môn, trực tràng được bóc tách ôm sát thành ruột. Mặt sau trực tràng bóc tách sát thành, xung quanh dưới nếp phúc mạc 1-2 cm.
• Một số rủi ro của quá trình phẫu thuật: chảy máu trong hoặc sau khi phẫu thuật; hoặc ruột bị nhiễm trùng (viêm ruột); hoặc dịch trong ruột bị rò rỉ vào cơ thể có thể dẫn đến nhiễm trùng nghiêm trọng (viêm phúc mạc); hoặc ruột bị hẹp, chặn.
• Phục hồi sau phẫu thuật. Bệnh nhân sẽ phải ở lại viện vài ngày sau phẫu thuật. Bác sĩ sẽ cho dùng thuốc giảm đau và truyền dịch tĩnh mạch cho đến khi người bệnh có thể sử dụng được thức ăn và đồ uống. Mặc dù người bệnh không có chế độ ăn uống đặc biệt khi về nhà, nhưng điều quan trọng là họ phải uống nhiều nước khi trong quá trình phục hồi.

Sau quá trình phẫu thuật phình đại tràng sẽ có một số biến chứng thường gặp như:

• Rò miệng nối. Tạo áp xe ở hố ngồi trực tràng hoặc quanh trực tràng. Để khắc phục chỉ cần rạch tháo mủ theo đường trực tràng, tuy nhiên, hậu quả của rò miệng nối sẽ dẫn đến xơ hẹp miệng nối về sau.
• Rối loạn tiết niệu. Biến chứng chủ yếu do bóc tách thái quá làm tổn thương thần kinh bàng quang.
• Sót đoạn vô hạch. Có thể gặp ở đoạn đại tràng bên trên do không đánh giá được trong khi mổ hoặc ở phần dưới do chừa lại mỏm trực tràng quá dài. Biểu hiện của biến chứng này trên lâm sàng là hội chứng táo bón kéo dài sau mổ. Tuỳ theo mức độ có thể xử trí phù hợp. Với những thể nhẹ chỉ cần nong hậu môn và theo dõi tình trạng. Còn với thể nặng có thể cần sinh thiết, kiểm tra bằng hình ảnh để có kế hoạch mổ lại.
• Hẹp miệng nối. Thường do hậu quả của bục hoặc rò sau mổ không được nong hậu môn đều đặn hoặc cắt vòng xơ hẹp hoặc phẫu thuật làm lại miệng nối.

Khi trẻ có các dấu hiệu của bệnh Megacolon cần đưa trẻ đi khám ngay để tránh hiện tượng táo bón, hay viêm ruột của trẻ. Bệnh viện Vinmec là một cơ sở y tế uy tín hàng đầu với dàn phẫu thuật nội soi dành cho cả người lớn và trẻ nhỏ cùng nhiều phẫu thuật viên có kinh nghiệm.

Nguồn tham khảo: emedicine.medscape.com, mayoclinic.org