Phát triển vận động của trẻ giai đoạn 0 tuổi - 6 tuổi

Từ 0 - 6 tuổi được coi là giai đoạn vàng của trẻ khi con có những phát triển vượt bậc về cả nhận thức lẫn hoạt động thường ngày. Hiểu rõ được sự phát triển của con trong từng độ tuổi sẽ giúp cha mẹ đồng hành cũng như có cách nuôi dạy con được tốt hơn.

Nội dung video được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Vận động thô gồm những kỹ năng liên quan đến vận động và phối hợp vận động của các cơ lớn như lăn, bò, trườn, xoay cơ thể, chạy, nhảy, đá, leo trèo... Trẻ phát triển kỹ năng vận động thô trước vận động tinh.

Vận động tinh là kỹ năng liên quan tới các cơ nhỏ của mắt, bàn tay như khả năng cầm, nắm, đồ chơi, xoay, vặn, viết chữ, thêu, đan, vẽ tranh ... Kỹ năng này sẽ phát triển nhờ vào các hoạt động chơi, luyện tập của trẻ.

Bố mẹ cùng tìm hiểu sự phát triển vận động và kỹ năng vận động ở các lứa tuổi có những điều gì khác nhau để từ đó có sự chuẩn bị tốt cho con.

2.1 Giai đoạn trẻ 0 - 12 tháng

Đối với vận động thô:

• Trẻ biết lật từ ngửa sang nghiêng, có thể tự lật sấp được và biết nâng cao đầu khi nằm sấp
• Trẻ có thể lẫy từ ngửa sang sấp và từ sấp sang ngửa.
• Khả năng lẫy lật và tự nâng đầu được lâu hơn khi nằm sấp ở trẻ từ 4 – 6 tháng
• Khi kéo lên, trẻ có thể giữ vững được đầu thẳng
• Khi ngồi trẻ có trụ vững hơn
• Trẻ biết trườn ra phía trước và xung quanh
• Khi được bố mẹ giữ người, trẻ đã có thể đứng được khi được bố mẹ giữ người
• Trẻ từ 7 tháng tuổi trở đi đã có thể tự ngồi được vững vàng, bắt đầu tập bò và vịn đứng dậy khi có thành để bám chắc chắn
• Từ 9 tháng tuổi, trẻ tập đứng và dần đứng vững, đi lại được vài bước khi có người dắt tay

Đối với vận động tinh:

• Trẻ biết cầm, giữ đồ vật trong tay từ 1 – 2 phút, có thể dùng tay để đưa đồ vật vào miệng, biết với tay để cầm nắm đồ vật
• Trẻ biết cầm hai vật và đập hai vật vào nhau.
• Biết chuyển tay một vật từ tay phải sang tay trái hoặc ngược lại; nhặt đồ vật bằng ngón tay cái và một ngón tay khác
• Trẻ sử dụng các ngón tay dễ dàng hơn, biết đập hai vật vào nhau, kẹp vật bằng hai đầu ngón tay

2.2 Giai đoạn trẻ 1- 2 tuổi

Đối với vận động thô

• Bé bắt đầu có đi bước đầu tiên mà không có người giúp và bắt đầu chạy, ném bóng
• Bé có thể di chuyển một đồ vật, ngồi nhặt đồ chơi và vừa đi, vừa đẩy, kéo đồ chơi có bánh xe
• Bé trèo cầu thang bằng hai chân, hai tay và đi thụt lùi xuống cầu thang bằng hai tay, hai chân.

Vận động tinh:

• Bé bỏ đồng xu vào ống tiền và lật được trang sách. Bé đã biết dùng bàn tay vào các hoạt động khác nhau như điều khiển, giữ thăng bằng. Bé biết xây tháp với 2-3 hình khối khi được 15 tháng, 3-4 hình khối khi 18 tháng và vẽ những đường kẻ trên giấy.

2.3 Giai đoạn trẻ 2-3 tuổi

Vận động thô:

• Bé leo lên, xuống cầu thang một mình bằng cách sử dụng tay vịn, chưa leo liên tục bằng hai chân.
• Bé đi được xe đạp ba bánh
• Bé đứng trên các đầu ngón chân, ném bóng về phía trước...

Vận động tinh:

• Hoàn thành trò chơi xếp hình khi 2 tuổi, bé bắt đầu với 6-7 hình khối, và chơi với 9-10 hình khối khi bé 3 tuổi
• Bé cầm bút chì màu bằng ngón tay chủ động vạch trên giấy các đường thẳng, ngang...
• Bé lật được từng trang sách, chỉ vào các địa điểm nhỏ trong sách và tự xem sách một mình.

2.4 Giai đoạn 3 -4 tuổi

Vận động thô:

• Bé đi tới, đi lui, đi ngang, cố sức đẩy kéo đồ chơi lớn. Bé chạy, dừng, rê qua vật chướng ngại vật.
• Bé giữ thăng bằng trên một chân trong vòng vài giây và chạy với dáng vẻ duyên dáng hơn. Bé leo lên và đi xuống cầu thang bằng những bước luân phiên và mang đồ vật lên và xuống cầu thang.

Vận động tinh:

• Bé hoàn thành trò chơi xếp hình, bắt chước xây cầu, làm cho đồ chơi máy vận hành được và đặt 5 khối thứ tự theo hàng.
• Bé vặn mở đóng nắp hộp, cắt giấy thành sợi dài và cắt theo đường kẻ thẳng. Bé bắt chước vẽ dấu cộng vẽ chữ V và những hình đơn giản
• Bé cầm kéo trong một tay và cắt được đường viền. Bé tạo một đường dài ngoằn ngoèo bằng cách vò bột tạo hình trong hai bàn tay.
• Bé tập hợp, phân loại được đồ vật và tranh. Bé phân loại vật tùy theo nhóm và xếp đôi những vật thông dụng theo chức năng.

2.5 Giai đoạn 4 - 5 tuổi

Vận động thô:

• Bé ném và bắt được banh. Bé ném bóng với lực mạnh hơn và ném banh qua vai hay dưới chân.
• Bé có thể học những phương pháp bơi, nhảy lên cao hay nhảy ngang và lái xe đạp với bánh phụ.

Vận động tinh:

• Bé định hình việc thuận tay phải hay trái. Bé cắt hình dạng dễ: hình tròn, hình vuông.
• Bé cầm bút chì bởi ngón cái và ngón trỏ, đặt trọng tâm lên ngón giữa và tô màu không lem ra ngoài.

2.6 Giai đoạn 5 - 6 tuổi

Vận động thô:

• Trẻ có thể đi thẳng một đường, bước xuống cầu thang bằng cả hai chân luân phiên nhau và bé chạy như người lớn. Trẻ biết cách tránh né các vật ném vào mình, biết chạy đuổi theo.
• Trẻ nhảy dây cũng được thực hiện bằng cách đổi chân luân phiên, leo trèo một cách tự tin và thích thú với những đồ chơi và trò chơi chuyển động nhanh

Vận động tinh:

• Bé phân biệt tay trái và phải. Bé gấp tờ giấy làm đôi bằng cách so các góc vào nhau.
• Có thể dùng bút vẽ một số hình đơn giản, tô màu, xé dán, biết dùng kéo cắt một số hình đơn giản
• Bé có thể dùng hai tay đón bóng tương đối chính xác và có thể dùng các ngón tay để nặn các đồ vật nhỏ
• Bé cũng đã bắt đầu đi học và viết chữ.

Tóm lại ở mỗi giai đoạn trẻ lại có những sự phát triển khác nhau về cả vận động thô và vận động tinh. Việc cha mẹ quan sát và vui chơi cùng con sẽ giúp con được gắn kết và có được sự phát triển toàn diện cả thể chất lẫn tinh thần.