Nguyên nhân và triệu chứng cảnh báo bệnh Buerger

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Bùi Tiến Đạt - Khoa Hồi sức cấp cứu - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Căn bệnh Buerger hay còn gọi là viêm thuyên tắc mạch máu, đặc trưng bởi sự đau ở bàn chân bàn tay do tình trạng ứ trệ tuần hoàn tại chân, tay gây ra. Bệnh có thể gây loét, hoại tử dẫn đến bắt buộc phải cắt cụt chi. Vậy bệnh Buerger là gì? Nguyên nhân gây nên bệnh và các dấu hiệu lâm sàng cảnh báo bệnh?

Buerger thuộc bệnh lý thuộc về mạch máu, cũng là một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng viêm các mạch máu ở chân và tay, đặc biệt vùng bàn tay bàn chân.

Bệnh buerger gây hẹp, tắc nghẽn các mạch máu dẫn tới sự giảm lưu thông máu đến bàn tay bàn chân, gây nên các triệu chứng đau, lâu ngày mất nuôi dưỡng và thậm chí bị hoại tử chi. Tình trạng này có thể xảy ra liên tiếp trên một đoạn mạch hoặc ngắt quãng thành nhiều đoạn mạch khác nhau, nên sẽ có những đoạn mạch tổn thương xen kẽ giữa những đoạn mạch bình thường.

Bệnh hay xảy ra ở động mạch gan bàn chân và tĩnh mạch tận vùng bàn chân hay dưới cẳng chân, có khi là động mạch ở tay, cổ tay.

Căn bệnh Buerger xảy ra chủ yếu ở các quốc gia thuộc Đông Nam Á, Ấn Độ hay Trung Đông, nhất là Bangladesh.

Bệnh thường gặp ở lứa tuổi từ 19 - 55 tuổi và tỷ lệ xảy ra ở nam giới cao hơn nhiều so với nữ giới.

Nguyên nhân gây bệnh Buerger đến nay vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, qua các nghiên cứu thực tế từ số liệu các ca lâm sàng, người ta chỉ ra rằng bệnh Buerger chủ yếu xảy ra ở những người hút thuốc lá. Trong thuốc lá có chứa hàm lượng lớn chất nicotin mà bệnh Buerger lại là một bệnh tự miễn được kích hoạt bởi chính nicotin có trong thuốc lá.

Theo cơ chế bảo vệ cơ thể của chúng ta, khi bị các tác nhân bên ngoài xâm nhập và gây hại, cơ thể sẽ tiết ra các kháng thể để tiêu diệt, chống lại tác nhân có hại. Tuy nhiên, trong các bệnh lý về miễn dịch, cơ thể lại sản xuất ra kháng thể để tấn công chính các tế bào của mình. Do đó, ở những người bệnh Buerger, càng hút thuốc lá thì bệnh càng diễn biến xấu, trở nên tồi tệ hơn.

• Bệnh xảy ra do sự viêm tổn thương mạch máu dẫn tới không lưu thông tuần hoàn máu đến tay chân được. Do đó, ở những giai đoạn đầu của bệnh, bệnh nhân thường có cảm giác thấy lạnh, sưng bàn tay bàn chân, đỏ, sau đó dần tái nhợt rồi chuyển dần sang xanh đến tím nhạt do máu bị ứ tắc lại ở vùng thấp của các chi.
• Đau là biểu hiện thường gặp và cũng là triệu chứng chính của bệnh do sự tắc nghẽn gây ra. Có thể xuất hiện cơn đau cách hồi ở chân khi bệnh nhân di chuyển, vận động, đặc biệt là khi đi bộ, nhưng nghỉ ngơi thì hết đau.
• Khi bệnh tiến triển nặng, bệnh nhân sẽ bị đau ngay cả khi nghỉ ngơi, đau tăng vào ban đêm.
• Có thể thấy ngứa râm ran ở bàn tay bàn chân, ngứa tăng khi trời lạnh.
• Bệnh kéo dài, vùng thấp của chi bị mất dần sự nuôi dưỡng dẫn tới tê bì, đau như bị kim châm, dần dần bị loạn dưỡng teo cơ, rối loạn cảm giác thậm chí là mất cảm giác, tím đen rồi loét, nhiễm trùng, hoại tử mô không phục hồi thậm chí có thể gây nhiễm trùng huyết, nguy hiểm đến tính mạng.

Khi bắt đầu có những dấu hiệu bất thường ở chân và tay, điều đầu tiên cần làm là phải đến gặp bác sĩ chuyên khoa ngay để có thể được khám, chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng đáng tiếc về sau.

Bên cạnh việc điều trị theo chỉ định của bác sĩ, các bệnh nhân Buerger cũng cần lưu ý một số điều sau để có thể giúp cải thiện bệnh tốt hơn:

• Ngừng hút thuốc lá, tránh không tiếp xúc với khói thuốc lá.
• Giữ ấm cho cơ thể, tránh các nơi lạnh vì lạnh có thể khiến các triệu chứng trở nên nặng và khó chịu hơn.
• Tập thể dục vận động nhẹ nhàng, đều đặn để làm tăng sự lưu thông tuần hoàn máu đến các chi.
• Có thể sử dụng một số thao tác massage nhẹ nhàng hay chườm ấm để làm giãn nở mạch máu, tăng lượng máu đến chân, tay.
• Không ngồi lâu hay đứng lâu vì sẽ làm tăng áp lực cho các chi, máu dồn xuống nhiều sẽ khiến bệnh nhân thấy đau tức khó chịu hơn.
• Không mặc quần áo bó sát, đi giày dép vừa vặn thoải mái để tránh sự tổn thương.

Căn bệnh Buerger ở những người vẫn tiếp tục hút thuốc lá sẽ có tiên lượng xấu, bệnh tiến triển nhanh, ngày càng tồi tệ, nguy cơ hoại tử cắt cụt chi là rất cao, đặc biệt ở những người có tiền sử hút thuốc lá trên 20 năm.

Tuy nhiên, nếu được phát hiện và điều trị kịp thời, chăm sóc đúng cách theo hướng dẫn của bác sĩ điều trị thì người bệnh vẫn có thể phục hồi hoàn toàn bình thường, tiên lượng bảo tồn các chi tốt. Do đó, hãy tới gặp bác sĩ ngay khi bạn có những biểu hiện bất thường như lạnh đầu bàn chân bàn tay, đau khi đi lại vận động, giảm khi nghỉ ngơi, tím tái, sưng nề... để được khám và điều trị sớm nhất có thể.