Mối liên hệ giữa thực phẩm và ung thư

Có nhiều bằng chứng cho thấy thực phẩm gây ung thư cho con người nếu ăn uống không đúng cách và khoa học. Một số bệnh ung thư liên quan đến dinh dưỡng có thể kể đến như ung thư thực quản, ung thư dạ dày, ung thư gan... Bài viết này sẽ cung cấp thêm thông tin giúp bạn hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa thực phẩm và ung thư.

Thực phẩm có thể ảnh hưởng đến nguy cơ phát triển một số loại ung thư. Chế độ ăn giàu năng lượng và chất béo cao có thể dẫn đến béo phì và thường được cho là làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư.

Tuy nhiên, chế độ ăn uống chỉ là một trong những yếu tố lối sống ảnh hưởng đến nguy cơ phát triển ung thư. Bởi hút thuốc, béo phì, uống rượu, phơi nắng và mức độ hoạt động thể chất cũng là những yếu tố gây bệnh. Mặc dù một số loại thực phẩm có thể ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư, nhưng không có bằng chứng cho thấy các loại thực phẩm cụ thể có thể gây ra hoặc chữa khỏi bệnh ung thư.

1.1. Ngũ cốc giúp bảo vệ chống lại bệnh ung thư

Ăn từ 7 khẩu phần trở lên mỗi ngày với nhiều loại ngũ cốc, các sản phẩm từ ngũ cốc, các loại đậu, rễ và củ cũng sẽ mang lại lợi ích bảo vệ cơ thể, đồng thời giúp chống lại bệnh ung thư. Do đó, nếu chưa biết ăn gì tránh ung thư thì bạn có thể lựa chọn các loại ngũ cốc.

Các loại ngũ cốc càng ít chế biến càng tốt, vì vậy hãy cố gắng ăn các loại thực phẩm từ ngũ cốc nguyên hạt. Yến mạch, gạo lứt, ngô, lúa mạch đen, đậu tây và đậu lăng đều là những thực phẩm tốt để tiêu thụ. Chế độ ăn nhiều tinh bột và đường tinh luyện có thể làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày và ung thư ruột.

1.2. Thịt chế biến sẵn và ung thư ruột

Hiện đã có bằng chứng khoa học thuyết phục rằng ăn thịt chế biến sẵn làm tăng nguy cơ ung thư ruột. Quỹ Nghiên cứu Ung thư Thế giới (WCRF) gần đây đã khuyến cáo mọi người nên tránh ăn thịt đã qua chế biến. Thịt đã qua chế biến bao gồm bất kỳ loại thịt nào đã được bảo quản bằng cách xử lý, ướp muối hoặc hun khói hoặc bằng cách thêm chất bảo quản hóa học. Những loại thực phẩm này bao gồm xúc xích, giăm bông, thịt xông khói và một số xúc xích và bánh mì kẹp thịt.

Khuyến cáo không cho trẻ ăn các loại thịt đã qua chế biến. Các sản phẩm thay thế cho thịt chế biến sẵn được khuyến nghị cho trẻ em bao gồm cá hoặc thịt gia cầm nạc, thịt nạc, pho mát ít béo.

Thịt đỏ cũng làm tăng nguy cơ ung thư ruột của một người. Khuyến cáo rằng các cá nhân, đặc biệt là nam giới, giảm lượng thịt đỏ của họ. Quỹ Nghiên cứu Ung thư Thế giới WCRF khuyến nghị giới hạn lượng thịt đỏ tươi mà chúng ta ăn ở mức dưới 500 g thịt đỏ nấu chín (hoặc 700 g chưa nấu chín) mỗi tuần. Một số nghiên cứu cho rằng ăn thịt bị cháy có thể làm tăng nguy cơ bị bệnh ung thư, nhưng chưa có bằng chứng rõ ràng.

1.3. Chất béo và ung thư

Có rất nhiều người quan tâm đến mối liên hệ giữa chất béo và ung thư. Bằng chứng hiện tại không chỉ ra mối liên hệ trực tiếp giữa lượng chất béo và các loại ung thư cụ thể (có thể ngoại trừ ung thư tuyến tiền liệt). Tuy nhiên, chế độ ăn nhiều chất béo có thể dẫn đến béo phì, là yếu tố nguy cơ của một số bệnh ung thư, bao gồm ung thư ruột kết, vú, thận, thực quản, túi mật và nội mạc tử cung.

1.4. Trái cây, rau quả và ung thư

Ăn trái cây và rau quả từ lâu đã được biết là mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Trái cây và rau quả có thành phần dinh dưỡng chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa, có thể giúp giảm nguy cơ ung thư ở các khu vực cụ thể của hệ tiêu hóa, chẳng hạn như miệng và dạ dày.

Nhiều bằng chứng đã suy yếu trong những năm gần đây về vai trò của trái cây và rau quả trong việc ngăn ngừa ung thư. Tuy nhiên, trái cây và rau quả vẫn là một phần quan trọng trong chế độ ăn uống của bạn, có thể đóng vai trò gián tiếp ngăn ngừa ung thư vì chúng tương đối ít kilojoules (năng lượng) và tiêu thụ có liên quan đến cân nặng khỏe mạnh hơn.

2. Các bệnh ung thư thường gặp và thực phẩm

Một số bệnh ung thư do ăn uống gây ra có thể kể đến như:

2.1. Ung thư phổi

Ung thư phổi nguyên nhân gây tử vong đứng hàng đầu trên thế giới và hầu hết các trường hợp ung thư phổi đều do hút thuốc lá. Một chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều trái cây và rau quả có liên quan đến việc giảm nguy cơ ung thư phổi, cả ở những người hút thuốc và những người không hút thuốc. Các bằng chứng gần đây cho thấy rằng các loại rau họ cải như bắp cải, súp lơ, bông cải xanh và cải ngọt là những lựa chọn rau tuyệt vời.

Mặc dù ăn trái cây và rau quả có thể giúp bảo vệ ở một mức độ nào đó khỏi ung thư phổi, nhưng cho đến nay, không hút thuốc (và tránh khói thuốc thụ động) cách phòng ngừa tốt nhất.

2.2. Ung thư vú

Ung thư vú - loại ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ trên thế giới. Tăng nguy cơ ung thư vú với các yếu tố như tăng trưởng nhanh ở giai đoạn đầu, chiều cao lớn hơn ở tuổi trưởng thành và tăng cân ở tuổi trưởng thành.

Phần lớn nguy cơ phát triển ung thư vú liên quan đến các yếu tố ảnh hưởng đến mức độ estrogen trong cuộc đời sinh sản của phụ nữ, chẳng hạn như tuổi mãn kinh (kỳ kinh đầu tiên), mãn kinh muộn, số lần mang thai, mang thai lần đầu muộn và thực hành cho con bú.

Tỷ lệ ung thư vú cũng có khả năng tăng dần theo độ tuổi. Phụ nữ sau mãn kinh mang cân nặng quá lớn, đặc biệt là ở độ tuổi trung niên, có nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn gấp đôi trung bình. Chế độ ăn nhiều thực phẩm có chứa chất béo không bão hòa đơn, chẳng hạn như dầu ô liu, dầu hạt cải, một số loại hạt và nhiều rau có thể làm giảm nguy cơ. Uống nhiều rượu có thể là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư vú.

2.3. Ung thư tuyến tiền liệt

Ung thư tuyến tiền liệt là bệnh ung thư khá phổ biến nhất ở nam giới. Nam giới trên 50 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Tuy nhiên, nó cũng có thể được nhìn thấy ở nam giới trẻ tuổi. Rau (đặc biệt là đậu nành) có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh, trong khi chế độ ăn nhiều chất béo bao gồm chủ yếu là các nguồn chất béo động vật (chẳng hạn như các sản phẩm từ sữa, thịt mỡ và thức ăn mang đi) có thể làm tăng nguy cơ. Duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh có thể làm giảm nguy cơ phát triển ung thư tuyến tiền liệt.

Lycopene - một chất chống oxy hóa mạnh được tìm thấy trong cà chua, các sản phẩm làm từ cà chua, dưa hấu và dâu tây có thể giúp giảm nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt. Bằng chứng cho thấy rằng tiêu thụ một đến hai khẩu phần cà chua mỗi ngày (trong đó khẩu phần là 1⁄2 cốc hoặc 75 gam) có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt.

2.4. Ung thư ruột

Ung thư ruột (ung thư đại trực tràng) nguyên nhân phổ biến thứ 2 gây tử vong do ung thư. Có tới 70% trường hợp có thể được ngăn ngừa bằng cách tuân theo một lối sống lành mạnh. Giữ cân nặng hợp lý, hoạt động thể chất và có chế độ ăn nhiều rau và chất xơ có tác dụng bảo vệ, trong khi tiêu thụ một lượng lớn thịt đỏ, thịt chế biến sẵn và rượu có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư do ăn uống.

3. Thực phẩm có thể làm tăng nguy cơ ung thư

Mặc dù chế độ ăn ít năng lượng, ít chất xơ hoặc sử dụng thực phẩm gây ung thư có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư của một người, nhưng một số thực phẩm riêng lẻ cũng được coi là có khả năng gây ung thư (chất gây ung thư), bao gồm:

• Chất làm ngọt nhân tạo, chẳng hạn như aspartame, saccharin và cyclamate. Những con chuột trong phòng thí nghiệm có thể phát triển ung thư bàng quang nếu cho ăn một lượng lớn saccharin hoặc cyclamate, mặc dù mức này cao hơn hàng nghìn lần so với chế độ ăn bình thường. Các nghiên cứu quốc tế đã chỉ ra rằng, con người không bị ảnh hưởng theo cách tương tự. Chất làm ngọt nhân tạo được coi là an toàn để ăn.
• Thực phẩm chữa bệnh, ngâm chua hoặc thực phẩm mặn - thịt xông khói và các loại thịt ngâm, muối khác có chứa nitrat làm tăng khả năng gây ung thư, đặc biệt là ung thư ruột khi ăn với liều lượng lớn. Để an toàn, tốt nhất bạn nên hạn chế lượng thịt đã qua xử lý trong chế độ ăn uống, vì chúng thường chứa nhiều chất béo và muối. Muối cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư dạ dày và nên được tiêu thụ với số lượng hạn chế.
• Thực phẩm bị cháy hoặc nướng: Một nhóm các chất gây ung thư được gọi là hydrocacbon thơm đa vòng (PAHs) có thể được tạo ra nếu thực phẩm bị quá nóng hoặc bị cháy. Mặc dù thực phẩm cháy hoặc hun khói có thể chứa dấu vết của PAHs, các chuyên gia đồng ý rằng lượng trong chế độ ăn uống trung bình quá thấp để được coi là một nguy cơ ung thư đáng kể. Tuy nhiên, khi nấu ăn, tốt nhất bạn nên sử dụng phương pháp nhiệt độ tương đối thấp nếu có thể và hạn chế ăn các loại thịt và thực phẩm nướng than.
• Đậu phộng - một số động vật thí nghiệm có thể bị ung thư sau khi ăn đậu phộng nhiễm nấm mốc sinh độc tố.
• Uống rượu làm tăng nguy cơ ung thư miệng, hầu, thanh quản, thực quản, vú, ruột và gan. Nguy cơ còn lớn hơn ở những người hút thuốc. Ngay cả một lượng nhỏ rượu cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Để giảm nguy cơ mắc bệnh, nam giới nên uống ít hơn 2 ly tiêu chuẩn mỗi ngày và phụ nữ uống ít hơn 1 ly tiêu chuẩn mỗi ngày.

4. Điều trị ung thư bằng thực phẩm

Ăn gì tránh ung thư? Trong khi thực phẩm đóng một vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa một số bệnh ung thư, giá trị điều trị của thực phẩm trong việc điều trị bệnh ung thư hiện có ít rõ ràng hơn. Đúng là một người bị ung thư cần một chế độ dinh dưỡng tuyệt vời để có thể đối phó tốt hơn với nhu cầu thể chất của bệnh tật và sự khắc nghiệt của việc điều trị y tế.

Những tuyên bố rằng các loại thực phẩm, vitamin hoặc vi chất dinh dưỡng cụ thể có thể tiêu diệt tế bào ung thư nên được xem xét với thái độ hoài nghi. Cho đến nay, có rất ít bằng chứng khoa học cho thấy một loại thực phẩm hoặc chất bổ sung cụ thể có thể chữa khỏi bệnh ung thư hoặc tiêu diệt tế bào ung thư.

Dinh dưỡng cho người bị ung thư rất quan trọng vì nhiều lý do, bao gồm:

• Hệ thống miễn dịch cần được củng cố để chiến đấu với toàn bộ sức mạnh.
• Chế độ ăn uống có thể được điều chỉnh để đối phó với các triệu chứng khác nhau, chẳng hạn như táo bón, tiêu chảy hoặc buồn nôn.
• Chán ăn hoặc tăng chuyển hóa có nghĩa là thực phẩm năng lượng cao có thể cần được đưa vào chế độ ăn uống hàng ngày.
• Có thể cần thêm protein để giúp ngăn ngừa mất cơ do giảm cân.

Tóm lại, thực phẩm có thể ảnh hưởng đến nguy cơ phát triển một số loại ung thư hoặc làm giảm nguy cơ ung thư. Do đó, bạn cần có kiến thức về những loại thực phẩm hay cách chế biến nào gây ung thư để tránh hoặc hạn chế sử dụng, Lựa chọn những thực phẩm lành mạnh, ăn uống điều độ kết hợp với lối sống lành mạnh sẽ giúp bạn giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư.

Nguồn tham khảo: Webmd.com, betterhealth.vic.gov.au, health.harvard.edu