Mang thai dễ mắc bệnh lao, vì sao?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Trương Nghĩa Bình - Bác sĩ Chuyên khoa sản - Khoa Sản Phụ Khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Bị bệnh lao khi mang thai đặc biệt nguy hiểm đối với phụ nữ vì bệnh lao rất dễ lây từ mẹ sang con, ngay cả khi đang trong thời kỳ bào thai hay còn gọi là lao bẩm sinh.

Phụ nữ mang thai dễ mắc bệnh lao hơn các nhóm đối tượng khác, nguyên nhân chủ yếu là do cơ thể có sự thay đổi các nội tiết tố estrogen và progesteron, đồng thời sự xuất hiện nội tiết tố rau thai, làm cho cho các cơ quan phục vụ quá trình mang thai, sinh đẻ và nuôi con bao gồm vùng chậu - hông, hệ sinh dục, da, các cơ tăng cường chuyển hóa chất và ngấm nhiều nước hơn. Chính những điều này kéo theo các tổ chức phổi, tổ chức xơ sẹo trở nên mềm hơn, tạo điều kiện để vi khuẩn lao dễ dàng thâm nhập và hoạt động hơn.

Bên cạnh sự thay đổi nội tiết, người mẹ bị lao khi mang thai là còn do các nguyên nhân khác như: hệ miễn dịch suy giảm, chế độ ăn uống không đủ chất, mất sức và mệt mỏi...

Bệnh lao là một căn bệnh truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm, nhất là đối với thai phụ vì khả năng lây truyền bệnh cho con là rất lớn.

Một số thống kê cho thấy, bà mẹ mang thai được chẩn đoán mắc bệnh lao và phải điều trị lao trong thai kỳ có tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh vì bệnh lao lên đến 18,7%.

Tỷ lệ này cũng tăng gấp đối nếu bà bầu bị lao khi mang thai và sinh non, trẻ sinh ra nhẹ cân.

Trong trường hợp trẻ bị bệnh lao bẩm sinh, thì trẻ sẽ có biểu hiện sốt, suy hô hấp, gan to. Ở trẻ sơ sinh, bệnh có thể khiến trẻ li bì, vật vã, hoặc nguy hiểm nhất là hôn mê, tuy nhiên, trường hợp này hiếm gặp.

Phụ nữ được chẩn đoán bị lao khi mang thai, đặc biệt là cuối thai kỳ có tỷ lệ tử vong tăng lên đến 4 lần và tỷ lệ nhiễm độc thai nghén cũng tăng cao. Tuy nhiên, bệnh lao có thể hoàn toàn được chữa khỏi nếu bệnh được phát hiện và điều trị sớm.

Do những rủi ro mà bệnh lao gây ra đối với cả mẹ và bé là khá lớn nên khi người mẹ được chẩn đoán mắc bệnh lao trong thai kỳ, thì lời khuyên từ các bác sĩ chuyên khoa là nên trì hoãn việc mang thai và sinh con trong quá trình điều trị bệnh lao.

Để hạn chế những ảnh hưởng của bệnh lao đối với sức khỏe của mẹ và bé, khi nghi ngờ nhiễm lao trong thai kỳ, bà bầu nên đến các cơ sở y tế và bệnh viện có chuyên khoa lao làm xét nghiệm lâm sàng và cận lâm sàng để được chẩn đoán chính xác có mắc bệnh hay không.

Nếu quy trình kỹ thuật làm xét nghiệm được đảm bảo thì sẽ không ảnh hưởng nhiều và an toàn đối với thai kỳ. Tuy nhiên, bà bầu vẫn cần phải thông báo cho bác sĩ hoặc các kỹ thuật viên biết về việc đang mang thai để đảm bảo kỹ thuật được thực hiện an toàn cho thai nhi. Trong trường hợp phải kiểm tra bằng cách chụp X-quang, mẹ bầu nên lưu ý nhắc nhân viên y tế về việc đeo chì trên bụng để bảo vệ bé khỏi tia X.

Bà bầu bị lao khi mang thai nên điều trị theo đúng hướng dẫn của bác sĩ. Các loại thuốc được sử dụng trong điều trị ban đầu là INH, rifampicin và ethambutol, với liều dùng là liên tục hàng ngày trong 2 tháng. Tuy nhiên, cần lưu ý, không nên sử dụng streptomycin và PZA, vì có thể gây ảnh hưởng xấu đến thai nhi.

Điều trị lao trong thai kỳ, bên cạnh việc dùng thuốc, người mẹ còn cần phải:

• Cung cấp và bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho cơ thể, đặc biệt là các nguồn thực phẩm giàu đạm, vitamin, khoáng chất, đảm bảo nhu cầu năng lượng cho cơ thể. Canxi và dầu cá cũng có vai trò hỗ trợ phục hồi vùng phổi bị nhiễm bệnh.
• Có chế độ sinh hoạt và nghỉ ngơi hợp lý để làm giảm sự hô hấp và có lợi cho phục hồi vùng bụng.

Sau khi sinh, nếu bà mẹ bị lao khi mang thai vẫn còn đang trong quá trình điều trị bệnh lao, cần phải:

• Dành thời gian nghỉ ngơi nhiều hơn, bổ sung nhiều thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao để nhanh hồi phục sức khỏe. Tuy nhiên vẫn cần nghiêm túc thực hiện theo đúng phác đồ điều trị lao, để đảm bảo vi khuẩn lao không kháng thuốc.
• Cách ly với bé nếu người mẹ mắc lao phổi do có vi khuẩn lao trong đờm để hạn chế tối đa nguy cơ lây bệnh cho bé, tránh không cho bé bú sữa mẹ khi mẹ đang bị lao phổi, mang khẩu trang khi ở gần con cho đến khi xét nghiệm vi khuẩn lao âm tính.
• Con của người mẹ bị lao khi mang thai phải được theo dõi cẩn thận để phát hiện có bị bệnh lao bẩm sinh hay không, trẻ cũng phải được tiêm BCG sớm để phòng bệnh lao sơ nhiễm.

Bà Mẹ bị lao khi mang thai hoặc đang trong quá trình điều trị bệnh lao, cần đảm bảo thực hiện theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ và nhân viên y tế về các kế hoạch chăm sóc bé sau khi sinh để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.