Hướng dẫn cho trẻ 1-3 tuổi ăn đủ chất dinh dưỡng

Để giúp cho trẻ được phát triển toàn diện cần cung cấp năng lượng đầy đủ vì sự tiêu hao năng lượng của trẻ lớn do trẻ chơi đùa nghịch nhiều. Do vậy, nhu cầu năng lượng trong độ tuổi từ 1 đến 3 tuổi là 100-110 Kcal/kg cân nặng, nếu trẻ nặng khoảng 9-13 kg thì năng lượng cần phải cung cấp cho trẻ là 900-1300 kcal. Năng lượng được cung cấp đủ qua bữa ăn của trẻ bao gồm: tinh bột như cháo, bột, chất đạm, chất béo, sữa,... Tỷ lệ giữa những thành phần sinh năng lượng như sau Đạm: Chất béo: Đường bột= 15:20:65.

Chất đạm rất cần thiết cho sự phát triển của cơ thể trẻ, cần ưu tiên những loại đạm động vật có giá trị cao, đủ acid amin và giàu những yếu tố vi lượng như kẽm, sắt, vitamin có trong thịt cá, trứng, sữa, tôm,... Lượng đạm động vật có trong khẩu phần ăn của trẻ nên đạt từ 50-60%. Bên cạnh đó, cần phối hợp tốt đạm động vật với đạm thực vật có trong đậu, lạc, đỗ, vừng,... sẽ tạo ra được sự cân đối giúp hấp thu và sử dụng đạm tốt hơn. Nhu cầu chất đạm cho trẻ từ 1-3 tuổi từ 35-44g/ngày. Chế độ ăn thiếu đạm sẽ làm cho trẻ nhẹ cân, chậm lớn, kém thông minh, suy dinh dưỡng nhưng nếu trẻ ăn quá nhiều đạm sẽ là gánh nặng cho thận và gan. Mặt khác, trong quá trình tiêu hóa chất đạm tạo ra nhiều sản phẩm gây độc hại.

Chất béo cung cấp nhiều năng lượng, đồng thời làm tăng cảm giác ngon miệng giúp cho trẻ hấp thu và sử dụng tốt các loại vitamin tan trong chất béo như vitamin A, D, E, K. Theo đó, mỗi bát cháo hoặc bột mẹ nên cho từ 1 -2 thìa dầu ăn hoặc mỡ. Các loại mỡ gà và mỡ lợn có các acid béo không no cần thiết như acid linoleic, acid arachidonic rất cần thiết cho quá trình phát triển của trẻ, đặc biệt là não bộ. Nếu trẻ đã ăn cơm thì cha mẹ nên cho dầu hoặc mỡ vào rán, xào hay kho với thức ăn để trẻ có thể ăn được từ 20-40g dầu mỡ mỗi ngày.

Vitamin và khoáng chất có vai trò quan trọng trong sự tạo răng, xương, tạo máu và những hoạt động chức năng sinh lý của cơ thể. Photpho và canxi cần được chú ý để cung cấp đủ cho trẻ khoảng 500-600mg. Canxi có chứa nhiều trong sữa và các loại nhuyễn thể, ví dụ như ốc, tôm, cua, trai,... Trong khi đó, photpho có nhiều trong những loại lương thực và ngũ cốc. Tỷ lệ giữa canxi:photpho = 1:1,5 - 1:1,8 là tốt nhất. Chuyển hóa photpho và canxi trong cơ thể được điều hòa bởi vitamin D và chúng thường có nhiều trong các loại thực phẩm như thịt, gan, lòng đỏ trứng,...

Sắt tham gia trong quá trình tạo máu, mỗi ngày trẻ cần khoảng 7-8 mg/ngày. Các loại thực phẩm có chứa nhiều sắt đó là nội tạng động vật như tim, gan và ở thực vật là các loại rau xanh có màu sẫm như rau ngót, rau muống và đậu đỗ. Sắt có chứa trong thức ăn động vật và hấp thu tốt hơn trong thức ăn thực vật. Vitamin C trong rau giúp cho cơ thể trẻ hấp thu và sử dụng sắt có hiệu quả hơn.

Kẽm là một trong những vi chất dinh dưỡng ảnh hưởng tới quá trình tăng trưởng và tiêu hóa của trẻ. Trẻ em thiếu kẽm thường còi cọc, chậm lớn và hay mắc những bệnh nhiễm khuẩn về đường hô hấp, rối loạn giấc ngủ, nôn trớ,... Nhu cầu kẽm của trẻ từ 1-3 tuổi trong khoảng 8-10mg/ngày. Kẽm có chứa nhiều trong các loại thức ăn động vật như hải sản, hến, sò huyết, thịt cá, trai,...

Xem ngay: Có phải trẻ em thiếu chất kẽm sẽ còi cọc và chậm dậy thì?

Ở giai đoạn từ 1-3 tuổi, cha mẹ thường quan tâm đến vitamin D, A, C cần cho sự phát triển xương, răng và sự tạo máu giúp tăng sức đề kháng cho cơ thể của trẻ. Nhu cầu hàng ngày của trẻ đối với các loại vitamin bao gồm:

• Vitamin A: 400-450 mcg/ngày
• Vitamin D: 400 UI/ngày
• Vitamin C: 30mg/ngày

Để đảm bảo nhu cầu vitamin cần thiết, cha mẹ cần cho trẻ ăn nhiều rau củ quả thường xuyên, đặc biệt là các loại rau quả có màu vàng, đỏ hoặc da cam vừa là nguồn cung cấp vitamin C, vừa là nguồn cung cấp caroten (tiền vitamin A).

Một số lưu ý trong quá trình nuôi dưỡng trẻ từ 1-3 tuổi để giúp trẻ ăn đủ chất dinh dưỡng bao gồm:

• Để giúp cho trẻ tập làm quen dẫn với ăn dặm, thức ǎn cho trẻ cần được chế biến từ mềm đến cứng và cho trẻ ăn từ ít đến nhiều. Khi trẻ đã mọc rǎng hàm, cha mẹ cần tạo điều kiện cho trẻ luyện tập cơ nhai, do vậy không cần thiết phải xay hay nghiền nhỏ tất cả thức ǎn, thay vào đó cha mẹ nên thái hoặc bǎm từ rất nhỏ đến nhỏ vừa. Sau đó nấu từ rất mềm đến mềm vừa rồi đến cứng để tạo cảm giác ngon miệng và giúp cho cơ nhai, răng lợi và cơ tiêu hóa phát triển.
• Sau khi cho trẻ cai sữa, cha mẹ cần xây dựng một chế độ ǎn riêng cho trẻ, không bắt trẻ ǎn chung quá sớm với người lớn bởi vì điều này sẽ làm ảnh hưởng tới tiêu hóa của trẻ, đặc biệt là lượng muối có trong thức ăn.
• Cha mẹ cần thường xuyên thay đổi cách chế biến món ăn sao cho bắt mắt để tạo cảm giác ngon miệng.
• Hạn chế cho trẻ ǎn đồ ngọt như nước ngọt, đường, bánh kẹo. Đường ngọt làm cho trẻ có cảm giác no giả dẫn tới tình trạng trẻ không còn muốn ǎn các thức ǎn khác. Mặt khác nó còn có thể còn sót lại trong miệng rồi chuyển thành acid rất dễ làm hỏng rǎng của trẻ. Do đó, cha mẹ chỉ nên cho trẻ ǎn bánh, kẹo hay đồ ngọt sau bữa ǎn.
• Nước có tác dụng giúp trẻ tiêu hóa và hấp thu tốt các loại dinh dưỡng, bên cạnh đó nước còn có vai trò vận chuyển giúp thải trừ các sản phẩm độc hại và các chất cặn bã của quá trình chuyển hóa ra khỏi cơ thể. Vì vậy, cần cho trẻ uống đủ nước 100ml/kg/ngày.

Tóm lại, trẻ từ 1 đến 3 tuổi phát triển rất nhanh cả về thể chất và trí tuệ nếu trẻ được chăm sóc và nuôi dưỡng tốt. Tuy nhiên, bộ máy tiêu hóa của trẻ ở giai đoạn này vẫn chưa hoàn chỉnh. Do vậy, dinh dưỡng cho trẻ từ 1-3 tuổi là rất quan trọng, khẩu phần ăn cần được cung cấp đầy đủ năng lượng, chất dinh dưỡng như chất béo, chất đạm, vitamin và muối khoáng. Bên cạnh đó, trẻ cũng cần bổ sung thêm các vi chất cần thiết: Kẽm, selen, crom, vitamin B1 và B6, gừng, chiết xuất quả sơ ri (vitamin C),... để cải thiện vị giác, ăn ngon, đạt chiều cao, cân nặng đúng chuẩn và vượt chuẩn, hệ miễn dịch tốt, tăng cường đề kháng để ít ốm vặt và ít gặp các vấn đề tiêu hóa.

Cũng theo các chuyên gia về dinh dưỡng khuyến cáo cha mẹ cần bình tĩnh và kiên trì khi bổ sung chất cho bé kể cả qua đường ăn uống hay các thực phẩm chức năn. Đặc biệt việc dùng thực phẩm chức năng nên chọn các loại có nguồn gốc tự nhiên dễ hấp thụ, không cho còn dùng đồng thời nhiều loại hoặc thay đổi liên tục các loại thực phẩm chức năng. Bên cạnh đó, các chuyên gia dinh dưỡng cũng nhấn mạnh về vai trò của kẽm sinh học; cha mẹ nên tìm hiểu và bổ sung kẽm cho trẻ đúng cách vào các mốc thời điểm thích hợp, tránh tình trạng thiếu kẽm làm ảnh hưởng đến quá trình phát triển toàn diện của trẻ.