Hoại tử lớp vỏ não có thể biểu hiện như triệu chứng của người đau nửa đầu.

Bài viết của Thạc sĩ, Bác sĩ Hoàng Văn Làn Đức - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh -Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Hoại tử lớp vỏ não (cortical laminar necrosis) là hoại tử các tế bào thần kinh ở vỏ não trong trường hợp cung cấp oxy và glucose không đủ đáp ứng với nhu cầu. Hoại tử lớp vỏ não có thể biểu hiện như triệu chứng của người đau nửa đầu.

Đầu tiên, xin được giới thiệu qua một trường hợp là một phụ nữ 27 tuổi, có tiền sử bị chứng đau nửa đầu trong 7 năm, với triệu chứng đau nhói ở nửa đầu bên trái kèm hoa mắt. Lần này, chị bị cơn đau đầu dữ dội kèm hoa mắt kéo dài đến tận khuya cùng ngày. Sáng hôm sau, chị vẫn còn bị đau đầu và đột ngột xuất hiện nói khó và dị cảm nửa người bên phải. Chị ấy cho rằng các triệu chứng này là do vấn đề đau đầu kéo dài gây nên và không đi khám bệnh. Đến ngày hôm sau nữa thì các triệu chứng có giảm nhẹ nhưng vẫn không hết. Cho tới khoảng 2 tuần sau thì xuất hiện cơn đau đầu nữa, và tình trạng của cô ấy trở nên tồi tệ hơn. Lần này, các triệu chứng rõ ràng hơn với liệt nửa người kèm tê bì da bên phải, liệt nửa mặt bên trái. Khi đến khám, cô ấy được chỉ định chụp cộng hưởng từ (MRI) sọ não. Trên hình ảnh cộng hưởng từ cho thấy tổn thương vỏ não vùng đỉnh trái, có đặc điểm của hoại tử lớp vỏ não. Bệnh nhân được điều trị nội khoa và sau đó triệu chứng được cải thiện.

Hoại tử lớp vỏ não (cortical laminar necrosis) là hoại tử các tế bào thần kinh ở vỏ não trong trường hợp cung cấp oxy và glucose không đủ đáp ứng với nhu cầu. Điều này thường gặp trong ngừng tim, thiếu oxy toàn thể và hạ đường huyết.

Hoại tử lớp vỏ não xảy ra như là hậu quả của các tế bào thần kinh trong vỏ não có nhu cầu trao đổi chất cao hơn tế bào thần kinh đệm hoặc chất trắng kế cận. Không phải toàn bộ vỏ não bị tổn thương mà chỉ các lớp vỏ não 3,4 và 5 bị ảnh hưởng.

Tính dễ tổn thương của chất xám có thể do nhu cầu chuyển hóa cao hơn và nồng độ đậm đặc của thụ thể cho các axit amin kích thích được giải phóng sau một sự kiện thiếu máu cục bộ.

Nguyên nhân hoại tử lớp vỏ não thường gặp ở trường hợp cung cấp dưỡng chất cho não giảm như thiếu oxy, thiếu máu, hạ đường huyết, hoặc do tăng nhu cầu dưỡng chất như tình trạng động kinh.

Hoại tử lớp có thể được xác định trong vòng vài giờ sau khi xảy ra thiếu oxy-thiếu máu. Chụp cộng hưởng từ là phương pháp tốt để xác định hoại tử lớp vỏ não, còn chụp cắt lớp vi tính có độ nhạy và đặc hiệu thấp hơn cộng hưởng từ, nhưng sự thuận tiện sẵn có và nhanh hơn.

Trên phim cắt lớp vi tính (CT): hoại tử lớp vỏ não có thể biểu hiện rất mờ nhạt, tinh thế, như chỉ biến đổi tỷ trọng của cuộn não (tăng hoặc giảm tỷ trọng phụ thuộc vào thời gian tổn thương). Không thấy vôi hóa hay xuất huyết rõ ràng. Sau một vài ngày, khi chụp có tiêm thuốc cản quang có thể thấy ngấm thuốc cuộn não vị trí tổn thương, có thể kéo dài đến 3 tháng.

Trên phim cộng hưởng từ (MRI): do có hiện tượng phù tế bào vị trí bị tổn thương, nên biểu hiện sớm thường là có hạn chế khuếch tán với tăng tín hiệu trên ảnh DWI và giảm tín hiệu tương ứng trên ảnh ADC. Ở giai đoạn muộn hơn, điển hình là sau 2 tuần, có thể thấy ngấm thuốc vỏ não trên ảnh có tiêm thuốc đối quang từ.

Nhưng điển hình nhất trên MRI là hình ảnh tăng tín hiệu lớp vỏ não bị tổn thương trên ảnh T1W sau 3 đến 5 ngày sau đột quỵ, nhưng thông thường sau 2 tuần, với tín hiệu tăng mạnh nhất trong khoảng 1 tháng, và sau đó từ từ giảm sau 3 tháng hoặc 6-8 tháng. Đôi khi vẫn còn thấy sau khoảng 1 năm sau tổn thương. Tín hiệu cao trên ảnh T1W được cho là do sự tích tụ các protein bị biến tính trong các tế bào chết và /hoặc lipid đầy trong các đại thực bào. Điều quan trọng cần phải chú ý là tín hiệu cao trên T1W không phải là xuất huyết, hay hình tăng tỷ trọng trên ảnh CT không phải là xuất huyết hay vôi hóa.

Trên ảnh T2W thì tổn thương tăng tín hiệu hoặc đồng tín hiệu đối với vỏ não không bị ảnh hưởng.