Hệ thần kinh và não bộ thai nhi hình thành, phát triển thế nào?

Nội dung video được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Võ Tá Sơn - Khoa Y học Bào thai - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Hệ thần kinh của con người, đặc biệt là sự phát triển trí não thai nhi từ trong bụng mẹ là một quá trình vô cùng kì diệu. Ngay từ tuần thứ 3 thai kỳ, não thai nhi đã bắt đầu hình thành, phát triển và không ngừng hoàn thiện đến khi thai nhi được sinh ra.

Về mặt cấu trúc giải phẫu, bộ não con người được chia thành 5 khu vực khác nhau, mỗi khu vực chịu trách nhiệm cho từng chức năng riêng biệt, bao gồm: Đại não, tiểu não, thân não, tuyến yên, vùng dưới đồi...

Chỉ sau 16 ngày thụ thai, não thai nhi bắt đầu hình thành, phát triển theo chiều dài và có nếp gấp. Sau đó chúng chuyển thành một rãnh rồi dần tạo ra ống thần kinh. Vào khoảng tuần thứ 6-7 của thai kỳ, ống thần kinh đóng lại theo chiều cong và chia thành ba phần, bao gồm: tiền đình, não giữa và não sau. Tủy sống sẽ sớm xuất hiện ở phần liền kề với não sau. Không lâu sau đó, sự phát triển não thai nhi cũng bắt nguồn từ ống thần kinh và chia làm 5 khu vực như đã liệt kê ở mục 1. Tuy nhiên, tất cả các khu vực não thai nhi vẫn cần nhiều thời gian hơn để tiếp tục trưởng thành hoàn chỉnh.Vào cuối tam cá nguyệt đầu tiên, em bé đã có khả năng thực hiện khá nhiều hành động mặc dù mẹ vẫn chưa thể cảm nhận được điều đó.

Trong tam cá nguyệt thứ hai, não thai nhi giữ vai trò điều khiển những cơn co thắt đều đặn ở cơ hoành và cơ ngực, tương tự như động tác thở. Đồng thời, một lớp bảo vệ giúp gia tăng tốc độ truyền tín hiệu giữa các tế bào thần kinh, có tên là myelin, sẽ xuất hiện và bao phủ xung quanh dây thần kinh của bé. Myelin sẽ tiếp tục phát triển cho đến khi trẻ được một tuổi. Nếu mẹ muốn dùng nhạc kích thích não thai nhi thì đây chính là thời điểm thích hợp. Trong thời gian này, mẹ cũng đừng quên thực hiện siêu âm thai, siêu âm não thai nhi để tầm soát dị tật bẩm sinh.

Vào tuần 28 của thai kỳ, hệ thần kinh trung ương có thể điều khiển nhịp thở nhịp nhàng và kiểm soát nhiệt độ cơ thể. Đặc biệt, hoạt động sóng não thai nhi đã xuất hiện chu kỳ giấc ngủ, bao gồm cả giai đoạn có giấc mơ. Tam cá nguyệt thứ ba là giai đoạn các tế bào và hệ thống dây thần kinh phát triển nhanh chóng nhất.

Trong quá trình hình thành, phát triển hệ thần kinh/bộ não con người, vì nhiều lý do khác nhau, thai nhi có thể đối mặt với những vấn đề về dị tật như: Các dị tật hở ống thần kinh như thai vô sọ, chẻ đốt sống..., các bất thường cấu trúc não như bất sản thể chai, Dandy Walker..., các bất thường phát triển của vỏ não như nhẵn não...Tuy nhiên hiện nay, với những tiến bộ trong siêu âm thai, các dị tật này có thể được phát hiện sớm/ rất sớm. Để hạnh phúc trọn vẹn, mẹ hãy nhớ có 3 mốc siêu âm sàng lọc dị tật rất quan trọng là tuần 12, 22 và 32. Các kết quả siêu âm thai khảo sát hình thái học thai nhi ngay từ quý 1, đặc biệt là khảo sát hệ thần kinh thai nhi bằng công nghệ 3D có thể quan sát và phát hiện giúp mẹ những bất thường từ lúc sớm nhất, để có hướng can thiệp xử lý đúng đắn.