Hậu quả của suy giảm chức năng tuyến yên

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng bác sĩ khoa bệnh & Nội khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Suy giảm chức năng tuyến yên hay là giảm hormone tuyến yên là tình trạng tuyến yên hoạt động yếu đi, không đủ khả năng hoạt động sản sinh ra đủ hormone cần thiết cho cơ thể. Tình trạng này dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho người mắc phải.

Có nhiều nguyên nhân gây ra suy giảm chức năng tuyến yên. Các bác sĩ chuyên gia đưa ra các nguyên nhân chủ yếu là:

• Do người bệnh bị viêm nhiễm các bệnh giang mai, lao, nấm, nhiễm khuẩn mủ gây viêm não, màng não;
• Người bệnh bị nghẽn mạch trong xoang, viêm động mạch thái dương, phình động mạch cảnh, chấn thương sọ não gây chảy máu não;
• Bị hoại tử tuyến yên sau sinh: Rối loạn tuần hoàn và chảy máu nhiều, nhiễm khuẩn huyết trong thời gian sinh hoặc nạo phá thai, do co thắt động mạch, nghẽn tắc trong các mạch máu tuyến yên dẫn đến hoại tử thuỳ trước tuyến yên;
• Nhồi máu trong tuyến yên ở những bệnh nhân tiểu đường bị thoái hóa mạch máu.

Và khi bị suy giảm chức năng tuyến yên đồng nghĩa với việc sản xuất các hormone tại tuyến yên không còn bình thường. Cụ thể là các hormone tuyến yên có tác dụng kích thích sự hoạt động các tuyến khác trong cơ thể gây nên hậu quả nặng nề như:

• Thiếu hormone hướng sinh dục: Gồm LH và FSH, có tác dụng kích thích tinh hoàn ở nam và buồng trứng ở nữ, ảnh hưởng đến sự sinh sản.
• Thiếu hormone kích thích tuyến giáp (TSH), gây suy giáp.
• Thiếu hormone hướng vỏ thượng thận (corticotropin, ACTH...).
• Thiếu hormone tăng trưởng (GH): Tình trạng này nếu xảy ra trước tuổi dậy thì sẽ gây chậm tăng trưởng. Người trưởng thành cũng bị ảnh hưởng.

Tình trạng suy giảm chức năng tuyến yên thường diễn ra từ từ và càng trở nên trầm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Người bệnh sẽ có các triệu chứng không đặc hiệu, khó nhận biết như mệt mỏi, lạnh, yếu cơ, ăn không ngon, sụt cân, đau bụng, huyết áp thấp, nhức đầu, rối loạn thị giác.

Cụ thể hơn đối với phụ nữ bị suy giảm chức năng tuyến yên thường có dấu hiệu mãn kinh sớm, bốc hỏa, khô âm đạo và đau khi giao hợp. Ở nam giới thường bị rối loạn tình dục và giảm hệ lông ở cả hai giới.

Trong nhiều trường hợp người bệnh bị suy giảm chức năng tuyến yên sẽ dẫn đến thiếu hormone kích thích tuyến giáp có dấu hiệu không chịu được lạnh, mệt mỏi, mập, táo bón, xanh xao, da khô và dày. Nếu thiếu hormone kích thích vỏ thượng thận bệnh nhân thấy
mệt mỏi, yếu cơ, sụt cân, huyết áp thấp, buồn nôn, da xanh, giảm lông ở nữ. Đối với trẻ thiếu hụt hormone tăng trưởng sẽ bị lùn, chậm phát triển, béo phì, da nhăn nheo. Có thể để ý người bệnh có thêm các dấu hiệu như da khô, xanh xao, thô ráp, xuất hiện nếp nhăn nhỏ không liên quan đến biểu hiện cảm xúc.

Để điều trị suy giảm chức năng tuyến yên, người bệnh cần tuân thủ chỉ định dùng thuốc của bác sĩ. Đối với bệnh nhân thiếu hormone sinh dục, bác sĩ sẽ cho dùng oestrogen (nữ) hoặc testosterone (nam) ở liều thấp nhất có thể đem lại hiệu quả. Bệnh nhân bị suy tuyến yên do bệnh lý của vùng dưới đồi cũng có thể điều trị thành công bằng hormone GnRH giúp phục hồi khả năng sinh dục và sinh sản cho cả nam và nữ.

Trong khi bệnh nhân bị thiếu hormone tuyến giáp do suy chức năng tuyến yên sẽ được chỉ định làm xét nghiệm chức năng tuyến thượng thận và điều trị bằng steroid trước khi dùng hormone tuyến giáp thay thế. Người bị thiếu hormone vỏ thượng thận sẽ được dùng hydrocortisone hay cortisone.

Việc điều trị suy giảm chức năng tuyến yên, người bệnh nên xác định phải điều trị suốt đời, liên tục và được theo dõi điều trị chặt chẽ. Việc sử dụng thuốc điều trị cần được tuân thủ nghiêm khắc như không tự ý ngưng thuốc, không tự ý dùng thuốc, khám, tái khám theo dặn dò của bác sĩ và khi có dấu hiệu sốt, buồn nôn, nôn mửa, yếu, hoa mắt cần báo ngay cho bác sĩ điều trị.