Dấu hiệu và nguyên nhân viêm vú

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Trương Nghĩa Bình - Bác sĩ Chuyên khoa sản - Khoa Sản Phụ Khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Viêm tuyến vú là tình trạng mô vú của phụ nữ bị đau và viêm. Tình trạng này phổ biến nhất ở phụ nữ cho con bú, thường trong vòng ba tháng đầu sau khi sinh.

Sữa bị mắc kẹt trong vú là nguyên nhân chính gây viêm vú. Các nguyên nhân khác bao gồm:

• Ống dẫn sữa bị tắc: Nếu vú không hoàn toàn trống rỗng sau khi cho ăn, các ống dẫn sữa có thể bị tắc. Sự tắc nghẽn khiến sữa chảy ngược dòng, dẫn đến nhiễm trùng vú.
• Vi khuẩn xâm nhập vào vú: Vi khuẩn từ bề mặt da và miệng của em bé có thể xâm nhập vào ống dẫn sữa thông qua vết nứt trên núm vú hoặc thông qua lỗ mở của ống dẫn sữa. Sữa ứ đọng trong vú tạo môi trường thuận lợi cho sự sinh sản của vi khuẩn.
• Viêm vú mãn tính và một dạng ung thư hiếm gặp gọi là ung thư biểu mô viêm: Viêm vú mãn tính xảy ra ở những phụ nữ không cho con bú. Ở phụ nữ mãn kinh, nhiễm trùng vú có thể liên quan đến tình trạng viêm mạn tính của các ống dẫn dưới núm vú. Sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể có thể khiến các ống dẫn sữa bị tắc nghẽn. Những ống dẫn bị tắc làm cho nhiễm trùng lan rộng. Nhiễm trùng có xu hướng tái phát sau khi điều trị bằng kháng sinh.

Nhiễm trùng vú thường xảy ra nhất từ ​​một đến ba tháng sau khi sinh em bé, nhưng chúng có thể xảy ra ở những phụ nữ không sinh con và phụ nữ sau khi mãn kinh.

Ở phụ nữ cho con bú, viêm vú thường do tích tụ sữa bên trong vú. Điều này được gọi là ứ sữa. Ứ sữa có thể xảy ra vì một số lý do, bao gồm:

• Em bé bú sai tư thế hoặc sai cách
• Em bé có vấn đề về mút tay
• Cung cấp dinh dưỡng không thường xuyên hoặc thiếu dinh dưỡng

Trong một số trường hợp, sự tích tụ sữa này cũng có thể dẫn đến tình trạng nhiễm khuẩn. Điều này được gọi là viêm vú nhiễm trùng.

Ở phụ nữ không cho con bú, viêm vú thường xảy ra khi vú bị nhiễm trùng do tổn thương núm vú, chẳng hạn như núm vú bị nứt hoặc đau.

Ở phụ nữ khỏe mạnh, viêm vú là hiếm gặp. Tuy nhiên, phụ nữ mắc bệnh tiểu đường, bệnh mãn tính, AIDS hoặc hệ thống miễn dịch bị suy yếu có khả năng mắc bệnh cao hơn.

Viêm vú thường chỉ ảnh hưởng đến một vú và các triệu chứng thường phát triển nhanh chóng. Các triệu chứng của viêm tuyến vú có thể bao gồm:

• Xuất hiện vùng đỏ, sưng trên vú; có thể cảm thấy nóng và đau khi chạm vào
• Xuất hiện khối u vú hoặc vùng cứng trên vú
• Cơn đau rát ở vú có thể liên tục hoặc chỉ có thể xảy ra khi cho con bú
• Tiết dịch núm vú, dịch tiết có thể có màu trắng hoặc có vệt máu
• Người mẹ cũng có thể gặp các triệu chứng giống như cúm, chẳng hạn như đau nhức, nhiệt độ cao (sốt), ớn lạnh và mệt mỏi.
• Áp xe: Áp xe vú có thể là biến chứng của viêm vú. Các khối u không phải ung thư như áp xe thường mềm hơn và thường xuyên cảm thấy di động dưới da. Các dấu hiệu cho thấy nhiễm trùng nghiêm trọng hơn bao gồm: Khối u mềm ở vú không nhỏ hơn sau khi cho con bú (nếu áp xe nằm sâu trong vú, có thể không cảm nhận được); mủ chảy ra từ núm vú; sốt dai dẳng và không cải thiện triệu chứng trong vòng 48-72 giờ điều trị

Cần đến gặp bác sĩ ngay khi cảm thấy bất kỳ khối u đáng ngờ, cho dù đang cho con bú hay không. Cụ thể là các biểu hiện sau:

• Có bất kỳ dịch tiết bất thường từ núm vú
• Đau vú, khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày
• Đau vú kéo dài, không giải thích được lý do.
• Có bất kỳ triệu chứng liên quan nào khác như đỏ, sưng, đau cản trở việc cho con bú, khối u hoặc khối u mềm ở vú không biến mất sau khi cho con bú.

Nếu đang trong thời kỳ cho con bú, hãy gọi cho bác sĩ nếu có bất kỳ triệu chứng nhiễm trùng vú nào để việc điều trị có thể được bắt đầu kịp thời.

Người bệnh có thể cần được đánh giá tại khoa cấp cứu của bệnh viện nếu cơn đau vú có liên quan đến các dấu hiệu nhiễm trùng khác (như sốt, sưng hoặc đỏ ở vú). Các triệu chứng dưới đây cần điều trị khẩn cấp:

• Sốt cao kéo dài hơn 101,5 ° F
• Buồn nôn hoặc nôn khiến bản thân không uống thuốc kháng sinh theo quy định
• Mủ chảy ra từ vú
• Các vệt đỏ kéo dài về phía cánh tay hoặc ngực

Chóng mặt, ngất xỉu hoặc lú lẫn

Giảm thiểu khả năng bị viêm vú bằng cách làm theo các mẹo sau:

• Giải phóng hoàn toàn lượng sữa từ vú khi cho con bú.
• Cho phép bé bú hoàn toàn một bên vú trước khi chuyển sang vú khác
• Thay đổi vị trí sử dụng để cho con bú trong những lần cho con bú khác nhau
• Hãy chắc chắn rằng em bé ngậm đúng cách trong khi bú.
• Nếu người mẹ hút thuốc, hãy hỏi bác sĩ về việc cai thuốc lá.

Chẩn đoán viêm tuyến vú và áp xe vú thường có thể được thực hiện dựa trên khám thực thể.

Nếu không rõ liệu một khối là do áp xe hoặc do một khối rắn như khối u, một xét nghiệm như siêu âm có thể được thực hiện. Siêu âm cũng có thể hữu ích trong việc phân biệt giữa viêm vú đơn thuần và áp xe hoặc trong chẩn đoán áp xe sâu trong vú. Xét nghiệm không xâm lấn này cho phép bác sĩ trực tiếp hình dung áp xe bằng cách đặt đầu dò siêu âm trên vú. Nếu áp xe được xác định, hút dịch hoặc dẫn lưu phẫu thuật và thuốc kháng sinh thường được chỉ định.

Nuôi cấy có thể được thực hiện từ sữa người mẹ hoặc chất mủ lấy ra từ áp xe thông qua ống tiêm để xác định loại vi khuẩn gây nhiễm trùng. Thông tin này có thể giúp bác sĩ quyết định loại kháng sinh nào sẽ sử dụng.

Phụ nữ không cho con bú bị viêm vú, hoặc những người không đáp ứng với điều trị, có thể được chụp X quang tuyến vú hoặc sinh thiết vú. Đây là một biện pháp phòng ngừa ung thư vú mặc dù nguyên nhân từ viêm vú là hiếm gặp.

Viêm tuyến vú thường có thể dễ dàng điều trị và hầu hết phụ nữ phục hồi hoàn toàn rất nhanh.

Các biện pháp được đưa ra như sau:

• Nghỉ ngơi nhiều và uống nhiều nước
• Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn, chẳng hạn như paracetamol hoặc ibuprofen, để giảm đau hoặc sốt
• Hạn chế mặc quần áo bó sát, bao gồm cả áo lót cho đến khi các triệu chứng của bạn được cải thiện
• Nếu đang cho con bú, hãy tiếp tục cho bé bú và đảm bảo chúng được gắn đúng vào vú
• Nuôi con bằng sữa mẹ khi bị viêm vú, ngay cả khi bị nhiễm trùng, sẽ không gây hại cho em bé và có thể giúp cải thiện các triệu chứng của mẹ.

Người mẹ nên cho con bú thường xuyên hơn, đồng thời thực hiện vắt sữa còn lại sau khi bú và vắt sữa giữa các lần cho ăn.

Đối với phụ nữ không cho con bú bị viêm vú và phụ nữ cho con bú bị nghi ngờ nhiễm trùng, một liệu trình thuốc kháng sinh thường sẽ được chỉ định để kiểm soát nhiễm trùng.

Bài viết tham khảo nguồn mayoclinic.org, nhs.uk, webmd.com.