Chụp cộng hưởng từ (MRI) đánh giá sa các tạng chậu

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Tiến sĩ, BS.Trần Như Tú - Trưởng khoa và Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Hương - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Chụp cộng hưởng từ hay còn gọi là chụp MRI là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hiện đại trong y học có sử dụng sóng radio và từ trường, không sử dụng tia X. Hình ảnh chụp cộng hưởng từ có độ tương phản cao, chi tiết giải phẫu tốt cho phép phát hiện được chính xác các tổn thương hình thái, và cấu trúc các bộ phận trong cơ thể.

Sa tạng chậu là sự tụt xuống của một hoặc nhiều cơ quan vùng chậu ra khỏi vị trí giải phẫu bình thường, do sự tổn thương và suy yếu các cấu trúc cân cơ và dây chằng nâng đỡ sàn chậu. Bệnh thường gặp ở phụ nữ, đặc biệt ở phụ nữ có sinh đẻ nhiều. Tuy không đe dọa đến tính mạng nhưng ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt hàng ngày. Do đó cần chẩn đoán sớm và được can thiệp nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống người bệnh.

Chụp cộng hưởng từ động học sàn chậu là một trong những biện pháp chẩn đoán cho phép đánh giá tốt tình trạng sàn chậu, chẩn đoán sớm các chứng sa sinh dục, rối loạn tắc nghẽn đường thoát phân... tình trạng sa các tạng chậu.

2.1 Chỉ định

• Đánh giá sa các tạng chậu ở người bệnh có triệu chứng sa sinh dục, tiểu són.
• Tìm nguyên nhân gây tắc nghẽn đường thoát phân không do u.

2.2 Chống chỉ định

Chống chỉ định tuyệt đối

• Người bệnh mang các thiết bị điện tử như: máy điều hòa nhịp tim, máy chống rung, cấy ghép ốc tai, thiết bị bơm thuốc tự động dưới da, Neurostimulator...
• Các kẹp phẫu thuật bằng kim loại mạch máu, nội sọ, hốc mắt, nhỏ hơn 6 tháng.
• Người bệnh nặng cần có thiết bị hồi sức cạnh người

Chống chỉ định tương đối

• Kẹp phẫu thuật bằng kim loại > 6 tháng
• Người bệnh sợ bóng tối hay sợ cô độc

3.1 Chuẩn bị

Một số phương tiện cần chuẩn bị nhằm phục vụ cho việc chụp cộng hưởng từ đánh giá sa các tạng chậu như:

• Máy chụp mạch cộng hưởng từ 1 Tesla trở lên
• Hệ thống lưu trữ hình ảnh, phim và máy in phim
• Một số loại thuốc được sử dụng như: thuốc an thần, thuốc đối quang và thuốc sát trùng da, niêm mạc, gel (siêu âm)

Người bệnh không cần nhịn ăn. Trước khi thực hiện, người bệnh cần được giải thích kỹ về các thủ thuật để phối hợp cùng với nhân viên y tế. Hướng dẫn người bệnh thay quần áo của phòng chụp cộng hưởng từ và tháo bỏ những vật dụng chống chỉ định có trên người.

Ngoài ra, người bệnh cần được thụt tháo để làm sạch trực tràng.

3.2 Thực hiện

Các bước tiến hành:

Chuẩn bị, đặt tư thế người bệnh

• Bơm gel và sắp đặt tư thế người bệnh
• Người bệnh nằm nghiêng (T) và được bơm gel siêu âm vào trực tràng (+/- âm đạo) cho đến khi có cảm giác mắc đại tiện (khoảng 200-500mL gel siêu âm).
• Cho người bệnh nằm vào máy chụp ở tư thế Fowler, gối gập nhẹ với túi cát kê bên dưới và đặt cuộn thu tín hiệu lên vùng chậu
• Bảo vệ tai người bệnh bằng chụp và đắp ấm
• Lựa chọn và định vị cuộn thu tín hiệu
• Di chuyển bàn chụp vào vùng từ trường của máy và định vị vùng chụp

Kỹ thuật

• Chụp định vị
• Máy tự động quét và hiển thị 03 hình định vị trên 3 mặt phẳng (cắt ngang, đứng dọc và mặt đứng ngang)
• Khảo sát vùng hậu môn - trực tràng ở mặt phẳng đứng dọc với xung T2W đứng dọc dựa trên hình định vị mặt phẳng trán và ngang.
• Khảo sát vùng chậu ở mặt phẳng trán với xung T2 HASTE đứng ngang theo trục ống hậu môn trên hình T2W đứng dọc.
• Lấy 01 hình đứng dọc ngay chính giữa T2 HASTE đứng dọc 1 slice để làm chuẩn cho ghi hình thót - rặn hậu môn. Dựa trên hình đứng ngang chỉnh lát cắt ngay giữa ống hậu môn và hình định vị cắt ngang chỉnh song song với bình diện đứng dọc của cơ thể.
• Cho người bệnh thực hiện thao tác thót (nhíu) hậu môn và ghi hình bằng xung Cine Sagittal Trufisp trên ngay hình đứng dọc giữa 1 giây / 1 hình trong khoảng 15 giây.
• Cho người bệnh thực hiện tiếp thao tác đại tiện rặn tống gel siêu âm và ghi hình Cine Sagittal Trufisp tương tự như khi thót (nhíu) hậu môn trong khoảng 45-60 giây
• Khảo sát hình cắt ngang cơ mu trực tràng trên xung cắt ngang T2 HASTE ở tư thế trung tính.
• Cho người bệnh làm nghiệm pháp Valsalva, khảo sát hình cắt ngang cơ mu trực tràng trên xung cắt ngang T2 HASTE VALSALVA
• Cho người bệnh thực hiện rặn tống gel và chỉ cắt 1 hình ngay giữa ống hậu môn trên mặt phẳng trán với xung Cine đứng ngang Trufisp trong khoảng 30 giây (1 hình / 1 giây)
• Kỹ thuật viên in phim, chuyển hình ảnh sang trạm làm việc của bác sĩ
• Bác sĩ phân tích hình ảnh, các thông số tống phân và chẩn đoán

Nhận định kết quả

• Thu nhận hình ảnh các cấu trúc giải phẫu của vùng hậu môn - trực tràng
• Đánh giá được động học của sàn chậu, các cấu trúc giải phẫu vùng hậu môn - trực tràng và động học tống phân qua hậu môn.

Chụp cộng hưởng từ đánh giá sa các tạng chậu là một phương pháp chẩn đoán giúp phát hiện sớm những bất thường vị trí của các tạng so với cấu trúc giải phẫu ban đầu. Việc chẩn đoán sớm giúp cho người bệnh được can thiệp kịp thời, nâng cao chất lượng cuộc sống.