Căng thẳng mãn tính có thể khiến tế bào già đi nhanh hơn

Có nhiều ý kiến cho rằng, khi tình trạng căng thẳng kéo dài thường xuyên sẽ khiến chúng ta bị lão hóa sớm hơn và già đi nhanh hơn. Điều này có thực sự xảy ra hay không hay chỉ là những lo lắng vô nghĩa? Sự già đi của tế bào có bị ảnh hưởng bởi tình trạng căng thẳng mãn tính?

Quá trình lão hóa là một tiến trình tự nhiên và xảy ra liên tục, đây là tất yếu của một cơ thể sống. Quá trình này sẽ tăng dần theo thời gian. Đến năm 35 tuổi, cơ thể của chúng ta sẽ đạt đỉnh cao về thể chất và chức năng của các cơ quan, sau đó sẽ giảm dần. Những thay đổi về cấu trúc và chức năng của các cơ quan bên trong cơ thể sẽ dẫn đến sự thay đổi về hình dạng bên ngoài. Tùy thuộc vào cơ thể mỗi người mà quá trình lão hóa có thể đến sớm hay muộn không giống nhau.

Bình thường, quá trình lão hóa của người xảy ra ở 5 mức: mức phân tử, tế bào, tổ chức, cơ quan, hệ thống và toàn cơ thể. Đặc tính chung nhất của quá trình này là các bộ phận trong cơ thể sẽ già không cùng một lúc và với các tốc độ khác nhau. Có bộ phận già trước, có bộ phận già sau và có bộ phận già nhanh, có bộ phận già chậm. Với một người bị đục thủy tinh thể nhưng não, tim vẫn hoạt động rất hoàn hảo. Hơn nữa, người này có thể sẽ già chậm so với người ít tuổi hơn.

Căng thẳng mãn tính gây ảnh hưởng đến cơ thể, gây ra sự lão hóa sớm của các tế bào hệ thống miễn dịch, nghiên cứu mới cho thấy.

Trưởng nhóm nghiên cứu Elissa S. Epel, giáo sư tâm thần học tại Đại học California tại San Francisco (UCSF) cho biết: Chính xác thì căng thẳng mãn tính tấn công vào cơ thể để gây ra tác hại như thế nào vẫn chưa được hiểu rõ. Căng thẳng mãn tính là trọng tâm của nhiều nghiên cứu, có liên quan đến sức khỏe kém, bệnh tim và khả năng miễn dịch thấp hơn.

Nghiên cứu của Epel xuất hiện trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences mới nhất. Trong đó, Epel và các đồng nghiệp của cô đã kiểm tra một dấu hiệu của sự lão hóa sinh học - các đoạn DNA và protein nhỏ, được gọi là telomere, bao bọc các đầu của nhiễm sắc thể. Mỗi lần tế bào phân chia, một phần DNA này sẽ bị xói mòn. Sau nhiều lần phân chia tế bào, quá nhiều DNA bị thiếu - và các telomere quá ngắn đến mức tế bào già cỗi ngừng phân chia, cô giải thích.

Khi các tế bào già đi, chúng sản xuất ngày càng ít telomerase, một loại enzyme bổ sung DNA vào các telomere. Do đó, cả chiều dài telomere và mức độ telomerase đều có thể chỉ ra "tuổi" của tế bào. Đó là lúc nguy cơ mắc bệnh tăng cao.

Đồng tác giả Elizabeth Blackburn, Tiến sĩ, giáo sư sinh học và sinh lý học tại UCSF, cho biết trong một thông cáo báo chí. "Đây là bằng chứng đầu tiên cho thấy căng thẳng mãn tính - và cách một người cảm nhận căng thẳng - có thể làm giảm telomerase và có tác động đáng kể đến độ dài của telomere ... gây ra lão hóa tế bào."

Để xem xét kỹ hơn liệu căng thẳng mãn tính có dẫn đến việc rút ngắn telomere hay không, Epel và các đồng nghiệp của cô đã tập trung vào 58 phụ nữ khỏe mạnh, tất cả đều là mẹ của một đứa trẻ khỏe mạnh hoặc "bà mẹ chăm sóc" của một đứa trẻ bị bệnh mãn tính.

Các bà mẹ đã hoàn thành một bảng câu hỏi ngắn gọn về tình trạng căng thẳng mãn tính trong cuộc sống của họ trong tháng qua. Sau đó, một mẫu máu từ mỗi mẫu được phân tích để xác định độ dài của telomere và hoạt động của telomerase.

Đúng như dự đoán, các cuộc khảo sát cho thấy những bà mẹ chăm con có mức độ căng thẳng cao hơn những bà mẹ có con khỏe mạnh. Tổng số năm chăm sóc một đứa trẻ ốm yếu đã tạo ra một sự khác biệt lớn. Nhiều năm chăm sóc hơn chuyển thành telomere ngắn hơn và hoạt động của telomerase thấp hơn.

Nhưng có một phát hiện quan trọng khác trong nghiên cứu: Chiều dài telomere của một người mẹ có liên quan đến mức độ căng thẳng của cô ấy, cho dù con cô ấy có bị bệnh mãn tính hay không.

Khi chuyển độ dài telomere thành số năm lão hóa, các nhà nghiên cứu xác định tế bào của những bà mẹ bị căng thẳng cao đã già thêm từ 9 đến 17 tuổi so với tế bào của những bà mẹ ít căng thẳng.

Khi đã hiểu rõ về tác hại của căng thẳng đối với cơ thể, bạn nên điều chỉnh chế độ ăn, lối sống sao cho phù hợp để cơ thể luôn được khỏe mạnh, hạn chế tối đa nguy cơ mắc bệnh.