Các lớp cắt siêu âm cơ bản của tuyến giáp và vùng cổ

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ nội trú Nguyễn Quỳnh Giang - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Tuyến giáp là tuyến nội tiết quan trọng nằm ở vùng cổ của con người. Do đó, siêu âm để khảo sát hình ảnh bệnh học ở vùng cổ rất quan trọng nhằm phát hiện sớm và điều trị các bệnh lý. Siêu âm tuyến giáp sẽ sử dụng máy siêu âm có đầu dò đặt ở vùng cổ để xác định các đặc điểm, tính chất của tuyến giáp.

Cấu trúc giải phẫu tuyến giáp gồm 2 thùy nối với nhau bởi eo tuyến giáp và nằm trước khí quản. Đi từ nông vào sâu gồm các lớp da, mô dưới da, lớp cơ nông, tuyến giáp, khí quản, thực quản, lớp sâu của mạc cổ, lớp cơ sâu, đốt sống cổ. Bên ngoài còn có bó mạch cảnh, bên trong là thành bên khí quản và thực quản, phía sau là lớp cơ sâu và mặt trước đốt sống

Siêu âm tuyến giáp nói riêng và siêu âm vùng cổ nói chung được chỉ định khi nghi ngờ bệnh nhân có khối u vùng cổ, trong trung thất hoặc khi khám lâm sàng bình thường nhưng nghi ngờ có bệnh lý tuyến giáp qua các xét nghiệm.

Các lớp qua siêu âm của tuyến giáp theo mặt cắt ngang từ nông đến sâu gồm:

• Lớp da và tổ chức dưới da: tăng hồi âm và mỏng
• Lớp cơ: cho hình ảnh dày hơn và giảm hồi âm
• Nhu mô tuyến giáp: hồi âm tăng lên so với lớp nông
• Bao giáp là các đường tăng âm mỏng
• Nhu mô có thể có các nang keo 2-3 mm không hồi âm, nốt vôi hóa hay dải xơ.

Siêu âm tuyến giáp là công cụ chẩn đoán hình ảnh đắc lực cho bác sĩ lâm sàng trong các trường hợp như:

• Phân loại, xác định cấu trúc khối, trong tuyến: khối đặc, kén, hỗn hợp
• Xác định vị trí các khối trong hay ngoài tuyến giáp
• Đánh giá cấu trúc lân cận của tuyến giáp
• Xác định nguyên nhân tại tuyến giáp trong hội chứng cường giáp hay nhược giáp
• Đánh giá các biến chứng sau phẫu thuật vùng cổ
• Xác định sơ bộ tính chất nhân tuyến giáp trong bướu giáp đa nhân
• Hướng dẫn trong các thủ thuật tiêm, chọc hút, sinh thiết tuyến giáp

Trên siêu âm có thể phát hiện những bất thường bẩm sinh của tuyến giáp như:

• Vô sản tuyến giáp: mô hồi âm bất thường ở vị trí tuyến giáp và không có tín hiệu dòng chảy bình thường trên Doppler, không có bằng chứng tuyến giáp lạc chỗ.
• Thiểu sản tuyến giáp
• Tuyến giáp lạc chỗ: siêu âm có thể thấy ở trong, dưới lưỡi, trước hầu, trong khí quản hoặc trên xương ức
• Nang giáp móng: là nang bất thường vùng cổ hay gặp nhất do ống giáp lưỡi không teo đi sau khi sinh, có thể nhiễm trùng, hoại tử hoặc thoái hóa thành ung thư.

Các rối loạn tuyến giáp phát hiện trên siêu âm có thể là dạng nốt hoặc lan tỏa:

• Dạng nốt lành tính: trên siêu âm toàn bộ hay gần toàn bộ là nang, đặc biệt có các nốt đuôi sao chổi, đồng âm hoặc tăng âm hơn nhu mô giáp còn lại, bờ rõ, không tăng sinh mạch
• Dạng nốt ác tính: các vi vôi hóa, giảm âm sâu, xâm lấn bờ tuyến giáp, di căn hạch lympho cổ hoặc tăng sinh mạch trung tâm
• Bướu giáp đa nhân: tuyến giáp to và nhiều nốt đặc tăng âm, vòng halo đồng nhất, hỗn hợp đặc và nang
• Bệnh Grave: tuyến giáp to lan tỏa, hồi âm không đồng nhất với những vùng giảm âm, tăng sinh mạch máu trên Doppler màu
• Viêm tuyến giáp Hashimoto: tuyến giáp to, tăng sinh mạch hoặc cũng có thể teo nhỏ, hồi âm không đồng nhất và không có tăng sinh mạch
• Viêm tuyến giáp De Quervain: viêm tuyến giáp không xảy ra trên toàn bộ tuyến mà là gồm những vùng giảm âm không đồng nhất kèm tăng sinh mạch

Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh có thể xác định được nhiều các bệnh lý về tuyến giáp và vùng cổ. Theo đó, việc phát hiện bệnh và chẩn đoán, điều trị sớm bệnh tuyến giáp góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Siêu âm tuyến giáp là một phương pháp đầu tay, đơn giản và dễ thực hiện ở tất cả các cơ sở y tế. Tuy nhiên, để cho kết quả chính xác, bệnh nhân nên chọn các cơ sở y tế uy tín để thực hiện.