Các điểm cần lưu ý khi xảy ra cơn co giật ở người bệnh động kinh

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Động kinh là một rối loạn của hệ thống thần kinh trung ương, trong đó hoạt động của não bị thay đổi, gây ra co giật hoặc thay đổi hành vi, cảm giác bất thường và đôi khi là mất ý thức trong thời gian ngắn. Những điều cần lưu ý khi có cơn co giật ở người bệnh động kinh.

Theo Tổ chức Y tế thế giới bệnh động kinh là một bệnh mạn tính có nhiều nguyên nhân khác nhau, đặc trưng điển hình là sự lặp đi lặp lại của các cơn co giật. Ðộng kinh là những cơn ngắn, định hình, đột khởi, có khuynh hướng chu kỳ và tái phát do sự phóng điện đột ngột quá mức từ vỏ não hoặc qua vỏ não của những nhóm nơron, gây rối loạn chức năng của thần kinh trung ương (cơn vận động, cảm giác, giác quan, thực vật, ...), điện não đồ ghi được các đợt sóng kịch phát. Mất ý thức cũng là biểu hiện thường gặp trong hoặc sau cơn.

Biểu hiện dễ gặp nhất là các cơn co cứng co giật toàn thân, sùi bọt mép, bất tỉnh do các cơn phóng điện quá mức lặp đi lặp lại của tế bào thần kinh não bộ. Ở trẻ em có thêm các biểu hiện cơn động kinh riêng biệt.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh động kinh

• Chấn thương đầu ảnh hưởng tới não bộ trong lúc sinh đẻ;
• Dị dạng mạch máu trong não;
• Di chứng tổn thương viêm, nhiễm ký sinh trùng não bộ;
• U não;
• Chấn thương sọ não;
• Tai biến mạch máu não;
• Các bất thường về cấu trúc của não bộ.

Động kinh cơn lớn: Biểu hiện đột ngột bất tỉnh, té ngã, thở rít lên, tay chân duỗi gồng cứng đờ, tím môi vì ngưng thở, hai hàm răng cắn chặt dễ cắn vào lưỡi. Sau đó co giật các cơ, khó thở, sùi bọt mép, giật mi mắt, tròng mắt trợn ngược. Trong cơn bệnh nhân có thể mê đi, gọi hỏi không biết nhưng dần dần tỉnh lại và không nhớ cơn co giật đã xảy ra.

Cơn vắng ý thức: thường gặp ở trẻ em gái, do người thân phát hiện: tự nhiên nhìn đờ đẫn, sắc mặt tái, rớt đồ đang cầm, nếu đang viết thì chữ xấu đi khó đọc. Không té ngã nhưng có thể giật mắt sau đó tự hết hay diễn tiến thành động kinh cơn lớn hoặc kết hợp cả 2.

Hội chứng West: gặp ở trẻ nhỏ dưới 1 tuổi, nam gặp nhiều hơn nữ biểu hiện lúc thức giấc đột nhiên gục đầu gập thân mình, hai tay duỗi ra trước rồi nhanh chóng tỉnh lại. Cơn xảy ra nhiều lần trong ngày. Trẻ thường có chậm phát triển tâm thần.

• Bệnh nhân động kinh có thể dẫn đến giảm sút trí tuệ do tổn thương não bộ và ảnh hưởng các trung khu thần kinh cao cấp.
• Chú ý tầm soát các bệnh lý thực thể kèm theo (u não, viêm não, bất thường cấu túc não bẩm sinh,...).
• Theo dõi hiệu quả điều trị: số cơn co giật trong ngày và các biểu hiện cải thiện chất lượng cuộc sống ở bệnh nhân động kinh. Tạo điều kiện người bệnh sinh hoạt, giúp đỡ cùng làm việc phù hợp, tránh mặc cảm phân biệt đối xử đối với bệnh nhân động kinh
• Cần phải hướng dẫn và giúp bệnh nhân tránh các yếu tố nguy cơ xuất hiện cơn co giật như sốt, nhiễm trùng, rối loạn cảm xúc, xung đột gia đình, làm việc quá sức, căng thẳng, lo âu mất ngủ, uống rượu, hút thuốc lá, v.v...
• Người thân cần bảo quản thuốc, nhắc nhở bệnh nhân uống thuốc đúng theo đơn, không tự ý bỏ thuốc hay tăng liều.
• Lưu ý khi sử dụng thuốc chống động kinh phải tính đến các yếu tố an toàn, hiệu quả, hợp lý, khả năng kinh tế của người bệnh và gia đình vì thời gian thuốc uống kéo dài nhiều năm. Bác sĩ điều trị phải thông báo kĩ cho người thân và người bệnh. Thường xuyên kiểm tra định kỳ các chức năng gan, thận.
• Lưu ý các khuyến cáo tác động của thuốc động kinh trong quá trình hình thành và phát triển thai nhi đối với phụ nữ bị động kinh ở độ tuổi mang thai hoặc đang có thai.
• Thời gian điều trị kéo dài. Khi không còn cơn co giật phải duy trì liều đang dùng trong thời gian 2 năm hoặc có thể lâu hơn, sau thời gian này có thể thử giảm liều lượng dần dần nếu không xuất hiện cơn co giật.

Xử lý cơn co giật:

• Giữ đầu nghiêng sang một bên đồng thời nới lỏng quần áo người bệnh, giữ tư thế người bệnh thoải mái, không cố định quá chặt. Chuyển tới khoa Cấp cứu bệnh viện gần nhất.
• Không vắt nước chanh nhỏ vào miệng bệnh nhân vì không có tác dụng cắt cơn và nước chanh sẽ chảy vào khí quản gây sặc, khó thở. Hút, lau đàm dãi.
• Theo dõi bệnh liên tục, ngay sau khi người bệnh ra khỏi cơn co giật vì lúc này người bệnh chưa tỉnh hẳn dễ có hành vi vô ý gây nguy hiểm
• Nếu cơn co giật xảy ra liên tục phải điều trị cấp cứu tại các bệnh viện có chuyên khoa và đầy đủ trang thiết bị cấp cứu.