Vẻ cổ kính Á - Âu giao thoa của cung An Định

Với vẻ đẹp uy nghi, hoài cổ, “viên ngọc quý trăm tuổi” cung An Định trở thành một trong những điểm đến hút khách ở xứ Huế trong nhiều năm gần đây.

Vẻ cổ kính Á – Âu giao thoa của cung An Định

Cung An Định tọa lạc bên bờ sông An Cựu, xưa thuộc phường Đệ Bát, thị xã Huế, nay là số 97 đường Phan Đình Phùng, thành phố Huế (tỉnh Thừa Thiên Huế). An Định là cung điện riêng của vua Khải Định từ khi là thái tử đến khi đăng quang, về sau vua Bảo Đại thừa kế và từng sống ở đây sau khi thoái vị.

Nguyên tại vị trí này từ năm Thành Thái 14 (1902), Phụng Hóa Công Nguyễn Phúc Bửu Đảo (tức vua Khải Định sau này) đã lập phủ riêng, đặt tên là phủ An Định. Sau khi lên ngôi vào năm 1917, Khải Định dùng tiền riêng để cải tạo lại theo lối kiến trúc hiện đại. Đầu năm 1919, công việc xây dựng hoàn tất, cung vẫn giữ nguyên tên gọi.

Từ ngày 28/2/1922, cung An Định trở thành tiềm để của Đông Cung Thái tử Vĩnh Thụy (vua Bảo Đại). Sau Cách mạng tháng Tám 1945, gia đình cựu hoàng Bảo Đại chuyển từ Hoàng cung qua sống tại cung An Định. Đến năm 1954, chính quyền Ngô Đình Diệm tịch thu cung An Định. Về sau, bà Từ Cung hiến cung An Định cho chính quyền cách mạng từ năm 1975.

Cung An Định được sử dụng như khu nhà tập thể cho gia đình các giáo sư Đại học Huế và bị xuống cấp nghiêm trọng. Cho đến năm 2001, cung mới được phục hồi, trùng tu.

Dưới sự giúp đỡ của CHLB Đức, 6 bức bích họa ở Khải Tường Lâu được phục hồi theo phương pháp hoàn nguyên và sử dụng các chất bảo quản nhằm ngăn chặn những tác hại của môi trường. Cuối cùng, các tác phẩm được trả lại diện mạo vốn có và treo trong nội điện di tích cung An Định. Sau khi điện Long An (nơi đặt Bảo tàng Mỹ thuật cung đình Huế) đóng cửa để thực hiện dự án trùng tu, toàn bộ hiện vật của bảo tàng được đưa đến cung An Định để trưng bày.

Cung An Định quay mặt về hướng nam, phía sông An Cựu. Cung có địa thế bằng phẳng, tổng diện tích mặt bằng 23.463 m2, chung quanh có khuôn viên tường gạch dày 0,5 m và cao 1,8 m, trên có hàng rào song sắt bao bọc. Khi còn nguyên vẹn cung An Định có khoảng 10 công trình. Từ trước ra sau là bến thuyền, cổng chính, đình Trung Lập, lầu Khải Tường, nhà hát Cửu Tư Đài, chuồng thú, hồ nước…

Trải qua thời gian, đến nay cung chỉ còn lại 3 công trình khá nguyên vẹn là cổng chính, đình Trung Lập và lầu Khải Tường. Cổng chính làm theo lối tam quan, 2 tầng, trang trí bằng sành sứ đắp nổi rất công phu. Đình Trung Lập nằm phía trong cửa, có kết cấu kiểu đình bát giác với nền cao. Trong đình nguyên có đặt bức tượng đồng vua Khải Định, tỷ lệ bằng người thật, được đúc năm 1920.

Lầu Khải Tường là công trình kiến trúc chính của cung An Định nằm phía sau đình Trung Lập. Tên lầu là do vua Khải Định đặt với chữ “Khải Tường” nghĩa là nơi khởi phát điềm lành. Chiếm diện tích 745 m2, lầu 3 tầng được xây dựng bằng các vật liệu mới theo kiểu lâu đài châu Âu, trang trí rất công phu. Đặc biệt, phần nội thất của tầng 1 treo các bức tranh tường có giá trị nghệ thuật rất cao.