Tàng Thư Lâu – Kho lưu trữ tài liệu triều Nguyễn quý hiếm

Tàng Thư Lâu là một trong những nơi lưu trữ tư liệu lớn của triều Nguyễn, nằm ở Đông Bắc hoàng thành, trải qua bao biến thiên lịch sử cuối cùng cũng được khôi phục vị thế ban đầu của nó.

Tàng Thư Lâu – Kho lưu trữ tài liệu triều Nguyễn quý hiếm

Tàng Thư Lâu trong quá khứ

Kinh thành Huế hình thành cách đây hai thế kỷ đến ngày nay vẫn khiến hậu thế sửng sốt về tài năng quy hoạch của tiền nhân, tạo ra kinh đô hài hòa tuyệt diệu với thiên nhiên.

Tàng Thư Lâu ngày nay. Ảnh: VnExpress.

Giữa hơn 40 hồ nước lớn nhỏ trong nội thành Huế, bên cạnh hồ Tịnh Tâm nổi tiếng, là hồ Học Hải trầm mặc, khiêm nhường, nơi được vua Minh Mạng lựa chọn làm Tàng Thư Lâu năm 1825. Đây là công trình mang ý nghĩa lịch sử đặc biệt mà nhà Nguyễn để lại trên một hòn đảo nhân tạo.

Bên trong Tàng Thư Lâu. Ảnh: VnExpress.

Tàng Thư Lâu là nơi lưu trữ tất cả các tư liệu đối nội và đối ngoại. Số lượng tư liệu lớn đến nỗi, chỉ riêng tài liệu đất đai thời Gia Long và Minh Mạng đã có đến 12.000 tập. Có lúc phải huy động đến 45 người để sắp xếp, lưu trữ lại toàn bộ tư liệu này.

Lưu trữ sách tài liệu quý giá. Ảnh: VnExpress.

Gần 125 hoạt động của Tàng Thư Lâu kết thúc cùng với chế độ phong kiến Việt Nam. Từ năm 1945, các tài liệu lưu trữ tại đây thất thoát và bị chuyển sang nhiều nơi. Tàng Thư Lâu được sử dụng với nhiều nguyên nhân khác nhau và bị xuống cấp ít nhiều.

Không gian đọc sách. Ảnh: CAND.

May mắn là cấu trúc của nó vẫn giữ nguyên cho đến khi được phục hồi. Tuy vậy Tàng Thư Lâu không phải là nơi lưu trữ tư liệu đầu tiên của nhà Nguyễn.

Hiện vật được trưng bày. Ảnh: Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch.

Tàng Thư Lâu ngày nay

Quá trình bảo tồn và phát huy các giá trị của lầu Tàng Thư bắt đầu từ cấu trúc công trình của nó. Chỉ có một con đường đi vào, cây cầu bắt qua hồ Học Hải.

Ảnh: CAND.

Lầu được thiết kế và xây dựng khoa học, xung quanh là hồ sâu nên có thể tránh hỏa hoạn, chống được sự xâm nhập của các loài gặm nhấm.

Châu bản triều Nguyễn. Ảnh: Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch.

Tầng dưới được rải nhiều lưu huỳnh để khử kiến, gián, mối, mọt… Tầng trên nơi chứa tư liệu được trổ nhiều cửa, xung quanh xây lan can thưa thoáng để thông khí, tránh ẩm mốc do độ ẩm cao.

Ảnh: Công Lý.

7 gian hai chái tầng trên, 11 gian tầng dưới, kiến trúc giao thoa giữa phương Đông và ảnh hưởng từ phương Tây. Tất cả đều đã được trả lại cho Tàng Thư Lâu đúng như những hình ảnh và ghi chép xưa kia của nó.

Địa thế đặc biệt cho việc lưu trữ lâu dài. Ảnh: Vnexpress.

Tuy nhiên một công trình không thể thực sự tái sinh nếu chỉ có vỏ mà không có hồn. Vì thế trung tâm bảo tồn di tích Cố đô Huế đã sưu tầm những tài liệu được lưu trữ trước đây đồng thời tiến hành khôi phục những hoạt động của công trình này.

Đường vào Tàng Thư Lâu. Ảnh: thuathienhue.gov.

Các tài liệu giá trị, rõ ràng từng nét đen của mực tàu, từng nét đỏ son của ấn triện là kết quả của sự tỉ mỉ của các cán bộ phòng nghiên cứu khoa học. Ngoài tư liệu trong các kho lưu trữ, các nhà nghiên cứu phải sưu tầm trong dân gian.

Lầu 2 của Tàng Thư Lâu. Ảnh: CAND.

Sau giấc ngủ dài gần 75 năm, Tàng Thư Lâu đã sống động trở lại. Mỗi ngày có không ít độc giả trẻ đến đây tìm hiểu về lịch sử nước nhà. Nhiều tư liệu ở đây đã được số hóa và lưu trữ trên mạng giúp việc tra cứu trở nên tiện lợi, đồng thời là nguồn dự phòng tin cậy cho việc phục chế nếu có việc bất trắc xảy ra.

Ảnh: CAND.

Huế hiện tại đã sở hữu 5 di sản thế giới được UNESCO công nhận. Nhiều di sản tư liệu từng gắn bó với lịch sử hình thành, tồn tại của Tàng Thư Lâu. Chính vì vậy, đây là nơi phù hợp để nghiên cứu, bảo tồn và lưu trữ các tư liệu ấy.

Ảnh: CAND.

Một trung tâm lưu trữ tư liệu, một trung tâm nghiên cứu di sản của Cố đô Huế đã được hình thành. Trong tương lai nơi đây sẽ trở thành trung tâm kết nối các giá trị của quá khứ đến đời sống đương đại.