Quần thể di tích Chiến thắng Bạch Đằng thuộc thị xã Quảng Yên, thành phố Uông Bí đã ghi dấu chiến thắng lẫy lừng đập tan quân Nguyên Mông vào năm 1288 của Trần Hưng Đạo.
Khu di tích Chiến thắng Bạch Đằng – Nơi ghi dấu những trang sử hào hùng
Di tích Chiến thắng Bạch Đằng năm 1288
Khu di tích Chiến thắng Bạch Đằng gồm đền Trần Hưng Đạo, miếu Vua Bà, bến đò Rừng, đình Yên Giang, đền Trung Cốc, đình Trung Bản, đình Đền Công và các bãi cọc Yên Giang, bãi cọc Đồng Vạn Muối và bãi cọc Đồng Má Ngựa.
Ngoài một số di sản văn hóa vật thể, di tích hiện nay còn lưu giữ nhiều di sản văn hóa phi vật thể có giá trị. Với những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học đặc biệt, năm 2012 khu di tích lịch sử Chiến thắng Bạch Đằng năm 1288 là di tích Quốc gia đặc biệt.
Miếu Vua Bà. Ảnh: truyenhinhdulich.
Trong dân gian lưu truyền câu chuyện về bà hàng nước mách cho Trần Hưng Đạo đặc điểm thuỷ triều của sông Bạch Đằng để bố trí bãi cọc (miếu Vua Bà); nơi Trần Hưng Đạo chống gươm búi lại tóc để chỉ huy quân sĩ (đình Trung Bản); nơi Trần Hưng Đạo và Phạm Ngũ Lão bị mắc cạn khi đi thị sát trận địa (đền Trung Cốc); Trần Hưng Đạo đặt tên làng Đền Công để cảm tạ 4 vị thần đã bày kế phá giặc (đình Đền Công).
Bến Đò Rừng. Ảnh: truyenhinhdulich.
Tròn 670 năm chiến thắng Bạch Đằng 1288, đến tháng 11/1958, bãi cọc Yên Giang được phát hiện. Đã khai quật phát hiện hàng trăm cọc gỗ lim, táu dài 2,6 – 2,8m, đường kính 20 – 30cm. Phần đầu cọc dài đến 1m được đẽo nhọn để cắm thẳng xuống sông.
Nhiều đợt khai quật vào các năm 1969, 1976, 1984, 1988… cũng được tiến hành tại đây. Trong đợt khai quật năm 1984, các chuyên gia còn tìm thấy 2 vồ đóng cọc bằng gỗ.
Hai cây lim Giếng Rừng – dấu tích nơi quân đã lấy gỗ dựng cọc. Ảnh: truyenhinhdulich.
Năm 2005, bãi cọc Đồng Vạn Muối tiếp tục được khai quật cách bãi Yên Giang vài km, rộng 100m, dài 300m. Số cọc ở đây có đường kính nhỏ (chỉ từ 10 – 30cm) nhưng được cắm với mật độ rất dày, chỉ cách nhau khoảng 60cm.
Năm 2009, bãi cọc thứ ba Đồng Má Ngựa được phát hiện và được khai quật vào năm 2010, 2011 và 2012. Bãi cọc này có chiều dài 70m, rộng 30m, những cây cọc mang kích thước nhỏ nhưng cũng được cắm dày đặc.
Bãi cọc. Ảnh: quangninh.gov.vn.
Căn cứ vào sử liệu, các nhà khoa học đã xác định được 3 bãi cọc trên chính là những phần còn lại của trận địa cọc trong chiến thắng Bạch Đằng 1288. Nhiều mẫu cọc được phân tích đồng vị phóng xạ C14 để xác định niên đại và cho kết quả thuộc về thế kỷ 13, nghĩa là khớp với thời gian của chiến thắng.
Dấu tích còn sót lại của bãi cọc. Ảnh: VnExpress.
Bổ sung cho những chứng tích là các cây cọc dưới lòng đất, nơi đây còn lưu giữ hàng chục công trình đình, đền, chùa, miếu… liên quan đến chiến thắng Bạch Đằng năm 1288. Mỗi công trình đều thấm đẫm thanh âm của trận chiến lịch sử năm nào.
Bãi cọc Yên Giang. Ảnh: quangninh.gov.
Lễ hội Bạch Đằng
Lễ hội Bạch Đằng còn được gọi là ngày giỗ trận, được tổ chức vào mùng 6 đến mùng 9 tháng 3 âm lịch hàng năm, có năm kéo dài đến 4 ngày đêm nhằm tri ân các vị anh hùng trên dòng sông Bạch Đằng lịch sử trong những năm 938 và năm 1288.
Cảnh rước tượng Đức Thánh Trần trong lễ hội. Ảnh: Long Giang.
Lễ hội được diễn ra tại quần thể khu di tích Chiến thắng Bạch Đằng với các điểm chính là đền Trần Hưng Đạo, miếu Vua Bà, đình Yên Giang thuộc trung tâm lễ hội.
Lễ hội Bạch Đằng. Ảnh: Báo Quảng Ninh.
Sau nghi lễ dâng hương, gióng trống khai hội, diễn ra lễ rước tượng Đức Thánh Trần Hưng Đạo được mong chờ nhất. Hàng chục đoàn người với những mâm cúng được bày biện chu đáo tham gia đoàn rước từ đền Trần Hưng Đạo ra đình Yên Giang. Người dân hai bên đường cũng sắm sửa những mâm cỗ để dâng lên Đức Thánh Trần nhằm bày tỏ lòng biết ơn.
Đoàn rước trong lễ hội. Ảnh: Long Giang.
Tượng Trần Hưng Đạo ở đình Trung Bản. Ảnh: Báo Quảng Ninh.
Lễ hội truyền thống Bạch Đằng được tổ chức chu đáo, trang trọng theo nghi lễ truyền thống nhằm tôn vinh, khẳng định ý nghĩa và giá trị lịch sử của chiến thắng Bạch Đằng trong sự nghiệp đấu tranh chống giặc ngoại xâm.
Đền Trung Cốc. Ảnh: Báo Quảng Ninh.
Qua đó, lễ hội còn khơi dậy niềm tự hào dân tộc, giáo dục truyền thống lịch sử. Đây cũng là hoạt động văn hóa kích cầu, thu hút khách du lịch, góp phần thực hiện mục tiêu thu hút ngày càng nhiều lượt khách đến với tỉnh Quảng Ninh.
Đình Đền Công. Ảnh: Báo Quảng Ninh.
Khu di tích Chiến thắng Bạch Đằng và lễ hội Bạch Đằng đóng vai trò rất quan trọng trong việc lưu giữ những giá trị lịch sử vô giá. Hãy ghé thăm di tích trong chuyến du lịch Quảng Ninh để hiểu thêm về lịch sử của một đất nước anh hùng!
Đánh giá
Bài viết cùng tác giả
