Hành trình tìm hang ngầm ở Sơn Đoòng của chuyên gia Anh

Ngày 31/3, Ban quản lý Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng phối hợp với Công ty Oxalis chia sẻ kế hoạch lặn khảo sát, thám hiểm sông ngầm trong hang Sơn Đoòng – hang động lớn nhất thế giới. Những người thực hiện là nhóm năm chuyên gia lặn hang động người Anh, trưởng nhóm là ông Martin Horoyld, chuyên gia của Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh (BCRA), ba thành viên khác thuộc top 5 chuyên gia lặn hang động giỏi nhất thế giới và một điều phối viên thiết bị. Các thợ lặn cho biết nhóm trang bị nhiều thiết bị chuyên dụng như đèn pin, máy quay phim dưới nước, dây thừng, bình khí… Toàn bộ thiết bị được chuyển sang từ Anh, nặng hàng trăm kg. Mỗi chuyến lặn có chi phí ước tính 53.000 USD.

Mục tiêu của chuyến khảo sát lần này là tìm ra đoạn hang ngầm nối giữa hang Sơn Đoòng và hang Thung nằm cách nhau 600 m. Theo ông Nguyễn Châu Á, Giám đốc công ty Oxalis, kế hoạch lặn thám hiểm này có từ năm 2009 khi nhóm khảo sát nhận thấy dòng sông ngầm trong hang Sơn Đoòng kết thúc ở một hố sụt và đặt ra nghi ngờ có dòng sông ngầm kết nối với hang Thung. Ông Howard Limbert, chuyên gia từ BCRA, người tìm ra 500 hang động ở Việt Nam, cho biết: “Chúng tôi tìm hiểu liệu có sự kết nối giữa hai hang hay không. Nếu có sự liên kết vật lý, hang Sơn Đoòng sẽ khẳng định vị thế hang lớn nhất thế giới về cả thể tích và chiều dài”.

Hành trình thám hiểm sông ngầm bắt đầu từ 1/4 đến 4/4. Mỗi thợ lặn phải đeo hai bình khí nén trên người khi luồn lách trong những hang động hẹp và nhiều ngóc ngách. Họ cũng sử dụng hệ thống tuần hoàn, tái sử dụng không khí thay vì thải ra ngoài để lặn trong nhiều giờ.

Rick Stanton, thành viên từng giải cứu đội bóng nhí Lợn Hoang ở Thái Lan, cho hay: “Tháng 3-4 là khoảng thời gian thích hợp nhất để lặn, mực nước sông trong hang xuống thấp, thời tiết mát mẻ và cho tầm nhìn dưới nước tốt”. Do điều kiện địa lý đặc biệt, hang Sơn Đoòng sở hữu hệ thống khí hậu riêng, với những đám mây hình thành từ sông ngầm chảy bên dưới.

Những ngày đầu, nhóm thợ lặn nhận định, điểm nối nằm ở độ sâu 25 m, tuy nhiên khi đo lòng sông bằng dây thì đáy sông ngầm Sơn Đoòng nằm ở độ sâu 93 m, vượt quá giới hạn của các bình lặn nén khí thông thường mà nhóm mang theo. Ngày 2/4, chuyên gia lặn Chris Jewell lặn xuống 60 m nhưng không tìm được lối đi nào. Sang ngày 3/4, hai chuyên gia lặn Rick Stanton và Jason Mallinson tiếp tục tìm kiếm lối đi để thực hiện hành trình. Đoạn hang được nhóm thợ lặn cho là có thể vào, trong khi Jason đã đạt đến độ sâu 77 m, là giới hạn tối đa đối với một thợ lặn khí nén. Chris Jewell lần theo đường đi do Jason để lại và tìm ra mái vòm của đoạn hang mới ở độ sâu khoảng 60 m. Do tầm nhìn kém, họ đã không thể đo được kích thước của đoạn hang này. Phải qua sự kết hợp của các lần lặn, các chuyên gia mới có thể tìm được đường đi tiếp theo.

Cuộc lặn này vì thế mất nhiều giờ hơn, phần lớn thời gian dành cho việc giảm áp (thợ lặn dừng lại ở các độ sâu trong một khoảng thời gian trước khi trở lại mặt nước để cơ thể kịp thích nghi với áp suất). Sự kiện này cũng trở thành cuộc lặn hang động sâu nhất ở Việt Nam từ trước đến nay.

Jason cho biết, khi ông lặn xuống 77 m thì hang càng sâu hơn, không thể nhìn thấy đáy hang, tầm nhìn chỉ 2-3 m. “Khi đó chúng tôi nhận thấy độ sâu có thể đến hơn 100 m. Vấn đề của Sơn Đoòng là hang quá lớn khiến chúng tôi gặp khó khăn khi khám phá. Tôi tiếc vì không thể nhìn thấy hết quy mô của hang ngầm, chúng tôi muốn vẽ bản đồ hang để thể hiện thành quả công việc”, Jason nói.

Một hệ thống hang ngầm được phát hiện nằm ở độ sâu 60 m, càng xuống sâu càng mở rộng. Phát hiện này khiến hang Sơn Đoòng trở nên bí ẩn hơn với các chuyên gia và các nhà khoa học.

Nhóm chuyên gia dự kiến trở lại đây vào năm sau với trang thiết bị chuyên dụng hơn để đạt tới độ sâu hơn 100 m. Hiện độ sâu của hang được xác định tăng lên 500 m tính từ cửa hang và đây vẫn chưa phải con số cuối cùng. Ngoài hang Sơn Đoòng, các thợ lặn còn lặn khảo sát thêm khu vực suối Nước Moọc trong vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng và cũng phải dừng lại do độ sâu lớn hơn 74 m. Các chuyên gia nhận định, hệ thống hang động đá vôi tại Phong Nha – Kẻ Bàng có ba tầng gồm hang khô, hang nước có dòng chảy và hệ thống hang ngầm nằm ở độ sâu hơn 93m. Trong 30 năm thám hiểm các hang động ở Quảng Bình, các chuyên gia hang động của BCRA đã thử lặn tại một số hang nước nhưng tần suất rất ít. Kết quả cuộc khảo sát này mở ra hiểu biết mới về hệ thống hang ngầm ở độ sâu hơn 90 m, giúp các nhà thám hiểm khảo sát thêm hệ thống hang động nằm sâu dưới lòng đất.