Bảo tàng Phạm Huy Thông – Bảo tàng thuyền cổ độc nhất vô nhị

Bảo tàng Phạm Huy Thông thuộc thị xã Quảng Yên (Quảng Ninh) hiện đang lưu giữ và trưng bày các hiện vật vô cùng quý báu, trong đó có nhiều chiếc thuyền cổ độc nhất vô nhị phục vụ cho ngành khảo cổ Việt.

Bảo tàng Phạm Huy Thông – Bảo tàng thuyền cổ độc nhất vô nhị

Hiện nay bảo tàng Phạm Huy Thông đang trưng bày các cọc gỗ Ngô Quyền đã cắm trên sông Bạch Đằng, nhiều đồ gốm sứ, đồ đá, trống đồng, bộ kiếm thời Hùng Vương, bản phục chế mặt người thời kỳ văn hóa Đông Sơn…

Bên ngoài bảo tàng giản dị. Ảnh: Báo Người đưa tin.

Với diện tích không lớn, hiện vật không quá nhiều nhưng khi tham quan các phòng trưng bày, nhìn ngắm các cổ vật, du khách có thể hình dung được cuộc sống của người Việt cổ hàng ngàn năm trước.

Song hiện vật đặc biệt nhất của bảo tàng Phạm Huy Thông là 22 chiếc thuyền độc mộc. Đây là những chiếc thuyền được thu gom, trục vớt dọc sông Kinh Thầy (Hải Dương) ròng rã từ 2016 đến 2018.

Chiếc thuyền cổ. Ảnh: Báo Người đưa tin.

Những con thuyền cổ là kết quả của sự cố gắng rất lớn của tổ nghiên cứu vì tài liệu khảo cổ rất sơ sài, lại phải xác định chính xác vị trí của những chiếc thuyền cổ mới có thể tổ chức khai quật do kinh phí hạn hẹp.

Bảo tàng cũng đã từng khai quật trục vớt được một phần đuôi thuyền thúng thời kỳ Đông Sơn dùng làm quan tài. Cho đến nay, bảo tàng trưng bày 6 thuyền có niên đại Đông Sơn (cách đây 2400-1900 trước), 5 thuyền thời kỳ Bắc thuộc (từ đầu Công nguyên đến thế kỷ thứ 9) và 9 chiếc thời kỳ quốc gia Đại Cồ Việt và Đại Việt (từ thế kỷ 10-17).

Ảnh: Báo Người đưa tin.

Đây hầu hết đều là thuyền độc mộc, có một số thuyền đục lỗ hai bên mạn để kê cao lên bằng ván gỗ hay tre. Những chiếc thuyền này, dân sinh dùng để đi lại và đánh cá nhưng khi có chiến tranh nó sẽ trở thành chiến hạm nhỏ. Chỉ một số ít thuyền có mũi vát nhọn chỉ chuyên dùng cho chiến đấu.

Khu vực sông Kinh Thầy nhận nước từ sông Lục Đầu (ngã ba Lấu Khê, Chí Linh, Hải Dương), nên về thủy văn đây là vùng nước cân bằng giữa nước lũ và thủy triều dẫn đến hiện tượng xô, dồn, lắng đọng các vật nặng dưới đáy sông. Do đó các cổ vật thường được tìm thấy ở đây.

Bảo quản thuyền cổ trong nước. Ảnh: Báo Người đưa tin.

Về lịch sử, nơi đây tụ tập quân sĩ trong trận chiến chống Nguyên Mông của vua tôi nhà Trần. Về văn hóa, xưa từ ngã ba Lấu Khê xuôi xuống cầu Bình có nhiều làng gốm, lò gốm nằm bên sông Kinh Thầy. Đó là lý do có đồ gốm và dụng cụ, vũ khí kim loại ở đây.

Chiếc thuyền cánh dơi được phục dựng. Ảnh: Tiến sĩ Nguyễn Việt.

Ở bảo tàng Phạm Huy Thông, 6 chiếc thuyền đang được trưng bày trên cạn, 16 thuyền đang được ngâm bảo quản trong môi trường nước. Trong năm 2017, người ta đã tiến hành đóng mới một chiếc thuyền buồm cánh dơi, loại thuyền cổ dùng để tìm hiểu về kỹ thuật và cách điều khiển thuyền ở vùng sông nước Bắc Bộ xưa.